تحولات راهبردی در منطقة خلیج فارس؛ رویکردی سیاسی- امنیتی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مطالعات منطقه‌ای)

نویسنده

عضو هیات علمی دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
بعد از پایان دوران صلح بریتانیایی و شروع عصر صلح آمریکایی، ایالات متحده نقش اساسی و مهمی در ساختار امنیتی خلیج فارس و ادارۀ ترتیبات آن به عهده گرفت و همچنان تلاش کرده پس از جنگ اول و دوم خلیج فارس، نفوذ و حضورش را تقویت کند؛ به ویژه اینکه در جریان اشغال کویت توسط عراق، کویت به عنوان یک عضو شورای همکاری خلیج فارس به وسیله سایر اعضای این سازمان امنیت منطقه‌ای حمایت نشده و آزادسازی کویت به وسیلۀ ائتلاف نیروهای چندملیتی تحت رهبری ایالات متحده فراهم گردید.
پس از حادثۀ 11 سپتامبر 2001م. ایالات متحده با اتخاذ راهبرد یکجانبه‌گرایی، حضور خود را در منطقه افزایش داد و کوشش ‌کرد به همراه متحد سنتی خود، بریتانیا، به کشور عراق در سال 2003 میلادی تهاجم کند و زمینۀ حضور هژمونیک خود را فراهم نماید؛ بنابراین، تحولات راهبردی تحت سیاست یکجانبه‌گرایانۀ جدید امنیتی آمریکا در جهت هژمونی این کشور در منطقه پدید می‌آید.
نویسنده مقاله در طی این پژوهش تلاش می‌کند به سؤال «جهت و ابعاد تحولات راهبردی در منطقۀ خلیج فارس پس از تهاجم ایالات متحده و بریتانیا به عراق در سال 2003م. چیست؟» به روش توصیفی- تحلیلی خ دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Strategic Development in Persian Gulf; A Political- Secure Approache

نویسنده [English]

  • Ahmad Jalinousi

Faculty member of Isfahan University

چکیده [English]

The Strategic Development in Persian Gulf;

A Political- Secure Approache

Dr. Ahmad Jalinousi

After end of Pax Birtanica ,Pax Americana begins in Persian Gulf and specially U. S regional Policy plays an important role after the first and second war in the region .This paper examine the impact of U.S invasion in 2003 to Irak Which occupied Kuwait in 1990 and tried to access massive destruction weapons with focusing on security arrangements in Persian Gulf.

It is necessary to mention that the Gulf cooperation council could not help and support Kuwait against Irak . Therefore, U.S and its traditional supporter U.K Attacked iraqi batiste regime in attention to change it. Then U.S attempted to increase its influence and presence in the region for accessing to hegemony in Persian Gulf .

The question as follows :

What is the impact of U.S regional strategy based on unilateralism after its attack to Irak on regional security arrangements in Persian Gulf?

We shall try to answer to this question by descriptive and analytic methodology .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Gulf
  • U.S.A
  • U.K
  • Irak
  • Hegemony
  • strategy unilateralism
  • G.C.C

- افتخاری، اصغر (1379). «ابعاد انتظامی امنیت ملی». در: افتخاری، اصغر و دیگران. مقالاتی پیرامون امنیت ملی و نقش نیروهای انتظامی. تهران: دفتر سیاسی سازمان عقیدتی ناجا.

- همو (1380). «فرهنگ امنیت جهانی». در: مک کین لای و آر. لیتل. امنیت جهانی؛ رویکردها و نظریه‌ها. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

- بشیریه، حسین ودیگران (1370). «میز گرد توسعه و فرهنگ». فصلنامه فرهنگ. سال سوم، شماره 1-2، پائیز و زمستان.
- بوزان، باری (1378). مردم،دولتها و هراس. ترجمۀ پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: انتشارات پژوهشکده راهبردی.
- بیلیس، جان و دیگران (1382)، استراتژی در جهان معاصر تا کابک خبیری. تهران: مؤسسه فرهنگ مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
- تاجیک، محمدرضا (1377- الف). «انتظام در پراکندگی؛ بحثی در امنیت ملی ایران». فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره دوم، تابستان.
- همو (1377- ب)، فصلنامه گفتمان. بهار.
- چامسکی، نوام (1375). نظمهای کهنه و نوین جهانی. ترجمۀ مهدی ایرانی. تهران:
انتشارات اطلاعات.
- رنجبر، مقصود (1378). ملاحظات امنیتی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- روشندل، جلیل و سیف‌زاده، سید حسین (1382). تعارضات ساختاری در منطقه خلیج فارس. تهران:‌ مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
- کلهر، رضا (1378). «پیامدهای امنیتی در جریان آزاد اطلاعات (گفتگوی علمی)». فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره سوم، بهار.
- لیک، دیوید و مورگان، پاتریک (1381). نظمهای منطقه‌ای. سید جلال دهقانی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- متقی، ابراهیم (1376).تحولات سیاست خارجی امریکا. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- مجتهدزاده، پیروز (1370). «تحولات جهانی و منطقه ژئواستراتژیک خلیج ‌فارس». اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش49-50.
- همو (1377)، «اتحاد منطقه‌ای در خلیج فارس؛ روند تلاشهای گذشته و چشم‌اندازهای آینده». مجله سیاست خارجی. سال دوازدهم، شمارة 3، پائیز.
- ولدانی جعفری، اصغر (1371)، کانونهای بحران در خلیج فارس. تهران: کیهان.
- Della, Danaeella (1999). Social Morement in Interucfion. Black Well Publishers.
- ''Myth of Persian Gulf''. Foreign Affairs, No. 48 (Juan) 1997.
- Nuam, Han (1994). Oil, the Persian Gulf an the United States.London: Priyer Publishers.
دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3
شمارة سوم- بهار و تابستان 1385
مهر 1385
صفحه 39-58
  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1385
  • تاریخ بازنگری: 02 خرداد 1390
  • تاریخ پذیرش: 02 خرداد 1385