دینداری‌ و احساس عدالت اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران (نویسنده مسئول).

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/pkn.2023.242968.2976

چکیده

عوامل متعددی بر احساس عدالت اجتماعی شهروندان مؤثر است که دین از مهم‌ترین آنهاست. از این‌رو، سنجش میزان این تأثیر برای سیاست‌گذاری‌های سودمند، موضوعیت دارد. پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه: میزان تأثیر دینداری بر احساس عدالت اجتماعی بین دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان چقدر است؟ پژوهش با روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه استاندارد دینداری گراک و استارک و نیز تقسیم­بندی عدالت‌، به عدالت رویه­ای و توزیعی، به بررسی موضوع پرداخته است. جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در پاییز 1400 است که در این پژوهش 378 نفر از دانشجویان به‌عنوان نمونه آماری با استفاده از روش پرسشنامه اینترنتی، به دلیل محدودیت‌های کرونایی، انتخاب شدند. اگرچه نتایج نشان می­دهد که دینداری تأثیر مثبتی بر روی احساس عدالت اجتماعی دارد، اما در خصوص جامعه آماری تحقیق حاضر، میزان تأثیر 13/0 است که نشان از میزان تأثیر متوسطی دارد و ضرورت آسیب‌شناسی و تقویت مبانی دینی را آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Religiosity and sense of Social Justice in the Islamic Republic of Iran (Case study: students of Shahid Madani University of Azerbaijan)

نویسندگان [English]

  • zahara sadeghi 1
  • habibollah kazemkhani 2

1 PhD in Political Science from Isfahan University, Isfahan, I.R.Iran. (corresponding author).

2 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, I.R.Iran.

چکیده [English]

The realization of trust as one of the most important human ideals has long been considered by thinkers of every age. Admittedly, many researchers have addressed the factors influencing the sense of social justice by citizens, including the variables of religion. The results of research show that religiosity has always had a positive effect on people's sense of social trust and as the religiosity of individuals increases, so does their sense of social trust. Therefore, in this study, using the standard questionnaire of religiosity Grag and Stark and also the division of the sense of social justice into procedural and distributive justice the effect of religiosity on the sense of social justice has been investigated. The statistical population of this study includes students of Shahid Madani University of Azerbaijan. In this study, 378 students were selected as a statistical sample using the online questionnaire. The coefficient of determination of 0.13 shows that the effect of religiosity on the sense of social justice in the statistical population of the present study is moderate, which is very meaningful and reminds the need for pathology and strengthening their religious foundations. On the other hand, the results show that religiosity has a positive and significant effect on increasing social trust between individuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Procedural Justice
  • Distributive Justice
  • Azerbaijan Shahid Madani University
  • Case study
  • Sense of Social Justice
  • Islamic Republic of Iran
قرآن کریم.
جمشیدی، محمدحسین‌ (1380). نظریه عدالت از دیدگاه فارابی، امام خمینی، شهید صدر. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
جمشیدی، محمدحسین (1388). «حکومت و رعایت»، نشریه علمی دانش سیاسی. 5(2)،  76-41.
خدارحیمی، سیامک و جعفری، سید غلامرضا (1378). «نقش مذهب بر بهداشت روانی، روان درمانی و روان‌شناسی بالینی»، اصول بهداشت روانی. ۱(4)، 197-185.
خمینى، روح‌الله (1389). صحیفه امام. جلد 16و 17. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (رحمت‌الله‌علیه)‌.
ذوالفقاری، ابوالفضل و حسن زمانی، سیده زهرا‌ (1393). «بررسی رابطه نوع دینداری با نگرش به عدالت اجتماعی»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. 6(20)، 124-93.
ذوقی پایدار، محمدرضا؛ نبی‌زاده، صفدر و زنده بودی، راحیل (1395). «رابطه میزان عمل به باورهای دینی با تاب‌آوری و خوش‌بینی در دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا»، روان‌شناسی و دین. (34)، 96-85.
زائری تمبکی، عبدالعلی؛ جعفری‌نیا، غلامرضا و پاسلارزاده، حبیب‌ (1399). «بررسی ارتباط بین دینداری و احساس عدالت اجتماعی در بین شهروندان شهر بندرعباس»، فصلنامه‌ جامعه‌شناسی سیاسی ایران. 3(2)، 263-238.
زیوری، معصومه (1397). «بررسی رابطه دینداری و عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه»، کنفرانس ملی توسعه اجتماعی. اهواز.
سراج‌زاده، سید حسین (1374). «نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت‌های آن برای نظریه سکولارشدن»، مجله نمایه پژوهش. 3(9)، 118-105.
شایگان، فریبا (1387). «بررسی عوامل تأثیرگذار بر اعتماد سیاسی»، نشریه علمی دانش سیاسی. 4(1)، 179-153.
شریعتی، علی (1362). علی(علیه‌السلام). مجموعه آثار. ج26. تهران: نیلوفر.
شفیعی، محمود و مددلو، رامین (1398). «اداراک از عدالت در مشارکت سیاسی»، نشریه علمی دانش سیاسی. 5(1)، 172-149.
علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (1384). نهج‌البلاغه. ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات جمال.
غفاری هشجین، زاهد؛ بیگی‌نیا، عبدالرضا و تصمیم قطعی، اکرم (1389). «عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان علوم سیاسی و فنی دنشگاه تهران»، نشریه علمی دانش سیاسی. 6(2)،240-207.
کلینی، محمد‌ (1394). فروع کافی. زیر نظر محمدحسین رحیمیان، (گروه مترجمان، مترجم). قم: انتشارات قدس.
مدیحی، مجید؛ پورشافعی، هادی و وردی، حمیدرضا (1395). «‌بررسی رابطه ابعاد دینداری و عملکرد تحصیلی در دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند». چهارمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. بیرجند.
مطهری، مرتضی‌ (1387). مجموعه آثار. ج24، تهران: انتشارات صدرا.
هزار جریبی، جعفر (1390). «بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی شهر تهران)»، جامعه‌شناسی کاربردی. 20(42)، 62-41.
همیلتون، ملکُلم (1377). جامعه‌شناسی دین. (محسن ثلاثی، مترجم). تهران: تبیان.
 
Berger, P. (1973). The Social Reality of Religion. Harmondsworth:Penguin.
Boulding, E. (2000). Cultures of Peace: The Hidden side of History. Syracuse, NY: Syracuse.
Clayton, P. (2018). Religion and science: The basics. London: Routledge.
Harris, S. (2005). The End of FaithReligionTerror, and the Future of Reason. New York: W. W. Norton & Company.
Lind, E. A. & Tyler, T. R. (1988). Procedural justice in organizations. In The social psychology of procedural justice (pp. 173-202). Springer, Boston, MA.
Loveland, A. C. (2016). God and Uncle Sam: Religion and America's Armed Forces in World War II by Michael Snape. The Catholic Historical Review102(2), 432-433.
Sawatzky, R.; Ratner, P. A. & Chiu, L. (2005). A meta-analysis of the relationship between spirituality and quality of life. Social indicators research, 72(2), 153-188.
Wasserman, I. & Trovato, F. (1996). The influence of religion on smoking and alcohol consumption: Alberta case study. International review of modern sociology, pp. 43-56.
دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 37
تالیف مقاله
فروردین 1402
صفحه 171-188
  • تاریخ دریافت: 27 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 24 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 26 بهمن 1401