تحلیل محتوای کیفی الگوی نظام سیاسی در کتاب ولایت فقیه امام خمینی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (علوم سیاسی از منظر ایرانی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

در تحلیل سیر اندیشۀ امام خمینی (;) کتاب ولایت فقیه از جایگاه منحصربه­فردی برخوردار است. تحلیل و فهم کتاب ولایت فقیه به دلیل محتوای خاصش که در آن مؤلفه­ها و مقولات متعددی در حال گفتگو و ارتباط می­باشند، نیازمند به­کارگیری روش­شناسی­های مناسب می‌باشد. در این نوشتار، بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی در پی فهم کتاب ولایت فقیه می­باشیم. روش تحلیل محتوای کیفی علاوه‌ بر اینکه می­تواند تفسیری خاص را از این کتاب ارائه دهد، از آن جهت که روشی پایه­ای است، نتایج آن می‌تواند راهگشای محققین برای تحلیل گفتمان و دیگر روش­های کیفی جهت تحلیل کتاب ولایت فقیه باشد. تحلیل محتوای کیفی را با مشخص نمودن وجوه معنایی متن و سپس برچسب زدن به آن­ها در قالب کدها آغاز می­نمائیم و در ادامه با مقوله­بندی کدها و قرار دادن مقولات در ذیل تم‌های مناسب، ارتباطات و پیوندهای بین مقوله­ها را کشف می­کنیم تا از این طریق بتوانیم تفسیری خاص از الگوی نظام سیاسی در کتاب ولایت فقیه را ارائه نمائیم. نهایتاً، نتیجه به‌دست آمده از تحلیل محتوای کیفی و روح حاکم بر کتاب ولایت فقیه از یک­سووجود مبانی «حکومت مطلوب در اسلام» و از سوی دیگر، «لزوم انقلاب» را تشکیل می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

In Search for a Model of Political System in Imam Khomeini’s Velayat-e-Faqih: A Qualitative Content Analysis

نویسندگان [English]

  • Meisam Ghahreman 1
  • Hadi Keshavarz 2

1 PhD Student in Political Science at Tehran University

2 MA in Political Science from Tehran University

چکیده [English]

Velayat-e faqih written by Imam Khomeini has gained a unique position in the analysis of Imam Khomeini's thinking pattern. Due to its special contents with a variety of components and categories being connected to one another, the analysis and understanding of the book Velayat-e faqih requires an application of an appropriate methodological approach. In this article, an attempt has been made to understand the book based on the qualitative content analysis. The qualitative content analysis not only provides a distinctive interpretation of the book, but also, due to the fact that it is a basic method, the results of this study may work as a guidance for other investigators in discourse analysis and other content analyses in the analysis of the book Velayat-e faqih. The qualitative content analysis is achieved by first determining the meaning dimensions of the text and labeling them in the form of codes and then discovering the connections and links between them by categorizing the codes and placing them under a proper theme. By doing so, we will be able to present a special interpretation of political system pattern in the book Velayat-e faqih of Imam Khomeini. Ultimately, the findings of the articles shows  the principle of "good governance in Islam" and the "necessity for  revolution" as the two main messages of the book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Velayat-e faqih
  • Imam Khomeini
  • Islamic Governance
  • qualitative content analysis
  • political system pattern
ابوالمعالی الحسینی، خدیجه (1392)، «تحلیل کیفی متن: استقرا/قیاس»، فصلنامۀ مطالعات معارف اسلامی و علوم تربیتی، سال اول، شمارۀ 1، پاییز و زمستان 92.
ابوالمعالی الحسینی، خدیجه (1391)، پژوهش کیفی از نظریه تا عمل، تهران: نشر علم.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا (1390)، «تحلیل محتوای کیفی»، فصلنامۀ پژوهش، سال سوم، شمارۀ 2، پاییز و زمستان 90.
باردن، لورنس (1374)، تحلیل محتوا، ترجمۀ ملیحه آشتیانی و محمد یمنی­دوزی سرخابی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
پیربداقی، فاطمه (1388)، «تحلیل محتوای کمی و کیفی»، ماهنامۀ پیام پژوهش، سال نهم، شمارۀ 101، اسفند 88.
خمینی، روح الله (1357)، ولایت فقیه «حکومت اسلامی»، تهران: انتشارات امیرکبیر.
خمینی، روح الله (1361)، صحیفه نور، جلد 20، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شریعتی فیض‌آبادی، مهدی و محمود گودرزی (1394)، «جایگاه دیپلماسی ورزش در روابط بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران؛ رویکرد کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا»، دو‌فصلنامه دانش سیاسی، سال یازدهم، شماره2، پاییز و زمستان 94.
صادقی­فسایی، سهیلا و ناصری­راد، محسن (1390)، «عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و روش»، فصلنامۀ مطالعات اجتماعی ایران، سال پنجم، شمارۀ 2، تابستان 90.
صدیق­سروستانی، رحمت­الله (1375)، «کاربرد تحلیل محتوا در علوم اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی. تهران: انتشارات دانشکده علوم اجتماعی، شماره 8.
فلیک، اووه (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
فیرحی، داود (a1378)، «مشکلات روش­شناختی ورود به اندیشۀ سیاسی امام خمینی(;)»، مجلۀ حضور، شمارۀ 28، تابستان 78.
فیرحی، داود (b1378)، «امام خمینی (;)؛گفتمان تجدد اسلامی»، مجلۀ علوم سیاسی، سال دوم، شمارۀ 5، تابستان 78.
کریپندورف، کلوس (1378)، تحلیل محتوا مبانی روش­شناسی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نشر روش.
لیندلف، تامس و تیلور، برایان سی (1388)، روش­های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمۀ عبدالله گیویان، تهران: نشر همشهری.
محمدی­مهر، غلامرضا (1387)، «نگاهی به کاربردهای روش تحلیل محتوا»، ماهنامۀ پیام پژوهش، سال هشتم، شمارۀ 89 و 90، بهمن و اسفند 87.
نمازی­فرد، حسین (1379)، «احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی(;)»، پژوهش­نامۀ علوم انسانی، سال اول، شمارۀ 1، بهار 79.
یوسفی­ارجمند، آرش (1385)، «تحلیل محتوای کیفی مجلات علمی و دیدگاه­های صاحب­نظران با توجه به مبانی نظری پویایی­های علم»، پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد، دانشگاه­ تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی.
Graneheim, U. H. & Lundman. B. (2004), Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness, Nurse Education Today, No 24 (pp. 105-112).
Holsti, O. R. (1968), Content analysis, in G. Lindzey & E. Aaronson (Eds), The Handbook of Social Psychology. Reading, MA: Addison-Wesley.
Hsieh, Hsiu- Fang & Shanon, Sara E. (2005), "Three Approaches to Content Analysis", Qualitativr Health Research, vol. 15, No.9, CA: Sage Publications.
Maykut, Pamela & Richard Morehouse (1994), Beginning Qualitative Research, A Philosophic and Practical Guide, The -Falmer press.
Neuendorf, K.A. (2002), The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Patton, M. Q. (2002), Qualilalive Research & Evalution Methods,Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Stone, P. (1966), The General Inquirer: Acomputer Approach to Content Analysis, Cambridge: M.I.T Press.
Zhang, Y. & Wildemuth, B. M. (2009), Qualitative analysis of content. In B. Wildemuth (Ed.), Applications of Social Research Methods to Questions in Information and Library Science (pp.308-319). Westport, CT: Libraries Unlimited.
 
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24
تالیف مقاله
پاییز و زمستان
اسفند 1395
صفحه 139-162
  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 21 مهر 1396
  • تاریخ پذیرش: 21 بهمن 1396