نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران)

نویسنده

• مصطفی جهانبخش

دانش‌آموخته دکتری دانشگاه تهران، مدیر گروه سیاست خارجی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

حکومت پهلوی دوم پس از واقعه کودتای 28 مرداد و حذف مخالفان، به‌دنبال احیای سلطنت مستقل و تضعیف نقش و جایگاه مجلس شورای ملی در ساختار سیاسی کشور برآمد. پرسش اصلی این پژوهش این است که راهبرد نظام سیاسی در دوران پهلوی دوم برای تضعیف جایگاه ساختاری مجلس شورای اسلامی چه بوده است؟ در این پژوهش تلاش شده است با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای چهارچوب نظری کنش راهبردی، اقدامات و ابتکارات صورت‌گرفته از سوی نظام سیاسی در دو قالب کنش راهبردی آشکار و پنهان برای تضعیف جایگاه مجلس شورای اسلامی بررسی شدند. بررسی‌ها حاکی از آن است که کنش راهبردی پنهان بر اقداماتی چون مداخله در ترکیب نمایندگان، مداخله‌گرایی نوین و جهت‌دهی به احزاب سیاسی و تهدید و فشار بر نمایندگان مجلس شورای ملی متمرکز بوده است. همچنین حکومت پهلوی در قالب کنش راهبردی آشکار ضمن تعلیق و انحلال، با ایجاد نهادهای موازی به‌ویژه مجلس سنا در پی کاهش اختیارات مجلس برآمده بود. اقدامات پهلوی دوم با تمرکز بر راهبردهای پنهان ضمن کاهش نقش ساختاری مجلس شورای اسلامی، زمینه‌ساز تضعیف کنش ارتباطی و تنگ‌شدن حلقه مشارکت جامعه در فرایندهای سیاسی از طریق نهادها شده بود.

کلیدواژه‌ها

• احزاب سیاسی
• پهلوی دوم
• جمهوری اسلامی ایران
• کنش راهبردی
• مجلس شورای ملی

موضوعات

• مسایل سیاسی ایران

عنوان مقاله [English]

Strategic action of the Pahlavi II to weaken the position of the National Assembly

نویسنده [English]

• Mostafa Jahanbakhsh

PhD in Political Science, Tehran University, Director of Department of Foreign Policy, Islamic Council Research Center, Tehran, I.R.Iran.

چکیده [English]

After the coup d'état of August 19, 1953, and the elimination of the opposition, the Second Pahlavi’s government attempted to restore independent sovereignty and weaken the role and position of the National Consultative Assembly in the country's political structure. This article attempts to answer the following question: What was the strategy adopted by the political system during the Second Pahlavi era to weaken the structural position of the Islamic Consultative Assembly? In this research, using a descriptive-analytical approach and based on the theoretical framework of strategic action, an attempt was made to examine the actions and initiatives taken by the political system in two forms - overt and covert strategic action - to weaken the position of the Islamic Consultative Assembly. The studies show that the covert strategic measures have focused on actions such as interfering in the composition of MPs, new interventionism and steering of political parties, and threats and pressure on the representatives of the National Consultative Assembly. The Pahlavi government has also tried to curtail the authority of the National Consultative Assembly through overt strategic measures by creating parallel institutions, particularly the Senate while suspending and dissolving the National Consultative Assembly. The measures of the second Pahlavi, which focused on hidden strategies while reducing the structural role of the Islamic Consultative Assembly, paved the way for a weakening of communicative action and narrowed the circle of community participation in political processes through institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic Republic of Iran
• National Assembly
• Parliament
• Political Parties
• Second Pahlavi
• Strategic Action