دوگانه اعتراض سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران)

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دکتری جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی (ره)

چکیده

اکنون اعتراض سیاسی یک مسئله برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. این پدیده سیاسی - اجتماعی در ابعاد مختلف ثبات سیاسی را به چالش کشیده است. جامعه ایران از یک سو در سطوح مختلف و متعدد درگیر روندی اعتراضی می‌باشد و از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران خواهان حفظ ثبات سیاسی خود به منظور حکمرانی است. از این‌رو یکی از مسائل اصلی جمهوری اسلامی تعارض بین دوگانه اعتراض سیاسی و ثبات سیاسی می‌باشد.
برای پاسخ به این سؤال مبتنی بر روش کیفی و همچنین مبتنی بر چارچوب نظری ثبات سیاسی به مثابه نقطه تعادل، در دو سطح خرد و کلان به زمینه‌ها و بسترهای شکل‌گیری اعتراض سیاسی در جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است؛ آنگاه اثرگذاری اعتراض سیاسی به عنوان یک عامل بی‌ثبات‌کننده بر روی نقطه تعادل در جمهوری اسلامی ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در نهایت مشخص شد، اعتراض سیاسی به عنوان یک عامل بی‌ثبات‌کننده فعال در هر نظام سیاسی امکان وقوع دارد و برای مدیریت آن لازم است ابتدا فهم صحیحی از مفهوم اعتراض سیاسی به دست آید، آنگاه سطوح اثرپذیری ثبات سیاسی از اعتراض سیاسی از یکدیگر تفکیک شوند تا متناسب با هر سطح اقدام و تصمیم‌سازی صورت پذیرد.
مبتنی بر این الگوی تحلیل، سه سطح راهکار عملیاتی جهت حل تعارض دوگانه اعتراض سیاسی و ثبات سیاسی ارائه شده است. نوآوری این مقاله پژوهشی تلاش برای ارائه راهکارهایی برای حل تعارض دوگانه اعتراض سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک مسئله عینی و واقعی و مورد نیاز جامعه و نظام جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Duality of Political Protest and Political Stability in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Khajesarvei 1
  • Seyed Javad Hosseini 2

1 Faculty member of Allameh Tabatabaei University

2 Ph.D. in Political Sociology at Alameh Tabatabaei University

چکیده [English]

Political protest is currently a major problem for the Islamic Republic of Iran, since this political-social phenomenon has challenged its political stability in various dimensions. On the one hand, Iranian society is involved in a progressive protesting movement for various reasons and at various levels, and on the other, the Islamic Republic as a political system needs to maintain its political stability in order to rule. Hence, one of the main problems of the Islamic Republic is the solution to the conflict between political protest and political stability.
To find an answer to this conflict, the grounds for the formation of political protest in the Islamic Republic have been examined based on the qualitative method and the choice of a theoretical framework for political stability as an equilibrium, at two micro and macro levels; then the mechanism of the effectiveness of the political protest has been discussed as a destabilizing factor in the Islamic Republic of Iran.
Finally, it became apparent that political protest may occur as an active destabilizer in any political system, and for its management, it is necessary first to obtain an accurate understanding of the concept of political protest, then to distinguish the effective levels of political stability and political opposition so that one could take the necessary steps and make decisions.
Based on this analytical model, three levels of operational strategy are proposed to solve the dual conflict of political protest and political stability. The innovation of this research paper is an attempt to provide solutions to the dual conflict of political protest and political stability in the Islamic Republic as an objective and real issue for the society and the Islamic Republic's system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political protest
  • political stability
  • Islamic Republic of Iran
آبراهامیان یرواند (1377).‌ ایران بین دو انقلاب. (‌احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی،‌ مترجمان). تهران: نشر نی.
آبراهامیان یرواند (1391). تاریخ ایران مدرن. ( ‌محمد ابراهیم فتاحی،‌ مترجم). تهران: نشر نی.
آبراهامیان یرواند (1394). مردم در سیاست ایران. (بهرنگ رجبی، مترجم). تهران: نشر چشمه.
اپتر دیوید ای؛‌ چالرز اف. اندی پین (1380). اعتراض سیاسی و تغییر اجتماعی. (محمدرضا سعیدآبادی، مترجم)،‌ تهران:‌ پژوهشکده مطالعات راهبردی.
اسماعیلی حمیدرضا (1389). شورش اشرافیت بر جمهوریت؛ ریشه‌یابی حوادث سال 88. تهران: بی‌جا.
اشرافی مرتضی (1394). بررسی زمینه‌ها،‌ علل و امکان وقوع انقلاب رنگی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: مطالعات انقلاب اسلامی.
افتخاری اصغر (1381). رسانه‌ها و بی‌ثباتی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
اکوانی سید حمدلله؛‌ سید ولی موسوی نژاد (1392). نظریه آشوب؛ مدلی برای تحلیل پیچیدگی فضای سیاسی ایران. تهران: ‌پژوهشنامه‌ی علوم سیاسی.
الویری‌ محسن (1384). شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه. تهران: ‌دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
برزگر ابراهیم (1388). روان‌شناسی سیاسی.‌ تهران: انتشارات سمت.
بشیریه حسین (1386). عقل در سیاست. تهران:‌ نگاه معاصر.
بشیریه حسین (1396). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران:‌ نشر نی.
بنی‌هاشمی میرقاسم (1394). انتخابات و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. تهران:‌ مطالعات راهبردی.
پناهی محمد عادل (1383). درآمدی بر ثبات سیاسی. تهران: ‌راهبرد.
پناهی محمدحسین (1393). نظریه‌های انقلاب:‌ وقوع، فرآیند و پیامدها. تهران: انتشارات سمت.
پورفرد مسعود (1396). ثبات سیاسی در نظام مردم‌سالاری دینی. تهران: ‌سیاست متعالیه.
توسلی اصغر (1389). ثبات سیاسی در دولت‌های بعد از انقلاب اسلام، (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد چاپ‌نشده). دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران.
جعفریان رسول (1385). جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی – سیاسی ایران. تهران: نشر مولف.
جعفریان رسول (1387). صفویه از ظهور تا زوال. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
حسینی سید جواد (1391). جامعه شناسی سیاسی اعتراض‌ها در حکومت امام علی علیه‌السلام، (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد چاپ‌نشده). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
حسینی معصومه (1387). زمینه‌های فکری ثبات و بی‌ثباتی سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد چاپ‌نشده). دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران.
حسینیان روح‌الله (1383). چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران. تهران:‌ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خسروی محمدعلی؛ داود بیات (1389). کالبدشکافی انقلاب‌های رنگین و تأثیر آن در ایران.‌ تهران: مطالعات روابط بین‌الملل.
خواجه سروی غلامرضا (1382). رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: ‌انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
داودی علی‌اصغر (1381). انقلاب اسلامی، کشمکش‌های سیاسی و شکاف اجتماعی، فصل‌نامه‌ی علوم سیاسی، مجله‌ی دانشگاه باقرالعلوم.
دلاوری ابوالفضل (1378). بررسی ریشه‌های خشونت و بی‌ثباتی سیاسی در ایران. (رساله‌ی دکتری چاپ‌نشده). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
دلاوری ابوالفضل‌ (1392). درآمدی انتقادی بر مفهوم و شاخص‌های بی‌ثباتی سیاسی؛ به‌سوی مدلی جامع و روزآمد برای سنجش بی‌ثباتی سیاسی. تهران: دولت پژوهی.
دوران بهزاد (1386). هویت اجتماعی و فضای سایبرنتیک.تهران: پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات.
دیتر آپ کارل (1395). جنبش اجتماعی و اعتراض سیاسی؛ نظریه‌ها و رویکردها. (مجید عباسی، مترجم) تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دیلینی تیم (1387). نظریه‌های کلاسیک جامعه شناسی. ( بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، مترجمان). تهران: نشر نی.
رابرت گر تد (1388). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند؟. (علی مرشدی زاد، مترجم). تهران:‌ پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ریترز جرج (1389). مبانی نظریه‌ی جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن. (شهناز مسمی پرست، مترجم). تهران: نشر ثالث.
ساندرز دیوید (1390). الگوهای بی‌ثباتی سیاسی. (حمید امانت، مترجم) تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سیدمن استیون (1388). کشاکش آرا در جامعه شناسی. (هادی آجیلی، مترجم). تهران: نشر نی.
شفیعی احمد؛ ابراهیم برزگر و علی مرادزاده (1395). نقش ولایت و رهبری در ثبات جمهوری اسلامی ایران، مطالعه موردی رهبری آیت‌الله خامنه‌ای. تهران: آفاق امنیت.
شفیعی فر محمد (1387). بحران‌ها و بی‌ثباتی‌ها در جمهوری اسلامی ایران. (رساله دکتری چاپ‌نشده). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
شمس عبدالله (1386). قانون اساسی از فرمان مشروطیت تا امروز.تهران: پژوهش دراک.
صادقی فسائی سهیلا؛ ایمان عرفانی منش (1394). مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی، مطالعه موردی تأثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی. تهران:‌ راهبرد فرهنگ.
طالبیان محمدرضا (1382). جامعه شناسی سیاسی کلان؛ تحلیلی بین کشوری از بی‌ثباتی سیاسی. تهران: جامعه شناسان.
عالی پور حسن (1386). مدیریت حقوقی اجتماعات اعتراض‌آمیز. تهران:‌ مطالعات راهبردی.
عظیمی دولت‌آبادی امیر (1387). منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
قبادزاده ناصر (1381). روایتی آسیب‌شناختی از گسست نظام و مردم در دهه‌ی انقلاب. تهران: فرهنگ گفتمان.
قریشی فردین (1389).‌ بحران ناهماهنگی پایدار قوای سه‌گانه حاکمیت: مطالعه موردی ایران. تهران: علوم سیاسی.
کاستلز مانوئل (1393). شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت. (مجتبی قلی پور؛ مترجم) تهران:‌ نشر مرکز.
کالینیکوس آلکس (1397). درآمدی تاریخی بر نظریه‌ی اجتماعی. (اکبر معصوم بیگی، مترجم) تهران:‌ نشر آگه.
گیدنز آنتونی (1383). جامعه‌شناسی. ( منوچهر صبوری، مترجم)، تهران:‌ نشر نی.
لارنا اندریک و دیگران (1390). جنبش‌های نوین اجتماعی. (سیدمحمد کمال سروریان و علی صبحدل، مترجمان). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مجموعه‌ی از نویسندگان (1396). نظریه‌های جنبش اجتماعی. (سعید خاوری نژاد، مترجم) تهران: راه فردا.
محمدی لرد (1393). آینده‌پژوهی ثبات سیاسی در ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مدنی جلال الدین (1387). تاریخ سیاسی معاصر ایران. (ج 1). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مدنی جلال الدین (1387). تاریخ سیاسی معاصر ایران. (ج 2). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
معین محمد (1381). فرهنگ فارسی. تهران: آدنا؛ کتاب راه نو.
منزوی مسعود؛ علی آقاسرجه (1386). محیط‌شناسی راهبردی بر اساس روش تحلیل روند و مدل، تهران: فصل‌نامه نگرش راهبردی.
نجفی موسی (1389). هویت ملی ایرانیان و انقلاب اسلامی ایران. تهران:‌ آرمان نو.
نجفی موسی؛ موسی فقیه حقانی (1381). تاریخ تحولات سیاسی ایران؛ بررسی مؤلفه‌های دین – حاکمیت. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
نش کیت و آلن اسکات (1388). راهنمای جامعه شناسی سیاسی. (ج 1) ( قدیر نصری؛ محمدعلی قاسمی، مترجمان) تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی.
هانتینگتون ساموئل (1386). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. (محسن ثلاثی، مترجم) تهران:‌ نشر علم.
همایون کاتوزیان محمدعلی (1372). اقتصاد سیاسی ایران؛ از مشروطیت تا پایان سلسله‌ی پهلوی. (محمدرضا نفیسی؛ کامبیز عزیزی، مترجمان). تهران: نشر مرکز.
همایون کاتوزیان محمدعلی (1380). تضاد دولت و ملت؛ نظریه تاریخ و سیاست در ایران. (علیرضا طیب، مترجم). تهران: نشر نی.
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28
تالیف مقاله
اسفند 1397
صفحه 199-228
  • تاریخ دریافت: 15 دی 1397
  • تاریخ بازنگری: 17 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1397