نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست اسلامی)

نویسندگان

• حسن مجیدی ¹
• مهدی امیدی ²

¹ دانشیار دانشگاه امام صادق علیه السلام

² دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

پژوهش حاضر، به دنبال بررسی تطبیقی الگوی عدالت بین دو جریان فکری نوصدرایی و جماعت‌گرایی با تمرکز بر آرای شهید مرتضی مطهری و مایکل والزر است. برای دستیابی به الگوی عدالت از دیدگاه این دو متفکر، سه معرفت «فلسفی»(شامل معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی و هستی‌شناسی)، «پارادایمی» و «علمی» (شامل نظریه و مدل) در نظر گرفته‌ شده و داده‌ها گردآوری و با استفاده از روش تطبیقی، تحلیل شده است. بنابراین پس از تبیین معرفت فلسفی و پارادایمی جریان‌های فکری نوصدرائیان و جماعت‌گرایان، نظریه و مدل عدالتِ «زیربنا-روبنا»ی شهید مطهری با «برابری پیچیده»ی والزر در محورهای «تلقی از مفهوم عدالت»، «ادراک اعتباریات از عدالت»، «نسبی‌گرایی در عدالت»، «تکثرگرایی در اصول عدالت» و «رابطه‌ی حقوق فرد و جامعه در اجرای عدالت» بررسی و مقایسه شد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد باوجود اشتراکات دو متفکر در اهمیت دادن به جامعه و اجتماع در تلقی از مواهب اجتماعی و اصول توزیع آن، شهید مطهری حقوق جامعه را نسبت به حقوق افراد مقدم می‌داند و با نسبی‌گرایی و تکثرگراییِ حداکثری در مواهب و اصول توزیع موافق نیست. وی همچنین ـ‌برخلاف رویکرد والزرـ معتقد به وجود برخی از ادراکات جهان‌شمول و ثابت در عدالت است. از طرف دیگر والزر با احصای حوزه‌های جزئی یازده‌گانه از عدالت (عضویت،‌ امنیت و رفاه، پول و کالا، منصب، کار سخت، اوقات فراغت، آموزش، خویشاوندی و عشق، تشخیص و رسمیت، فیض الهی و قدرت سیاسی)، به حفظ استقلال هر حوزه از «سلطه» و «انحصار» تأکید دارد؛ اما شهید مطهری با بیان سه حوزه‌ی کلی از عدالت (عدل الهی، عدالت فردی و عدالت اجتماعی) قائل به وجود رابطه‌ی «همه‌جانبه»ی تأثیر میان آن‌ها در ساختاری است که عدل الهی زیربنای عدالت بشری و عدالت فردی زیربنای عدالت اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

• عدالت
• الگوی عدالت
• نوصدرائیان
• شهید مطهری
• جماعت‌گرایان
• مایکل والزر

20.1001.1.20080743.1397.14.2.1.3

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Justice from the Perspective of Morteza Motahhari and Michael Walzer

نویسندگان [English]

• Hasan Majidi ¹
• mahdi omidi ²

¹ Faculty member of Imam Sadiq University

² Student of Political Thought at Imam Sadiq University

چکیده [English]

The current study is trying to present a comparative analysis of the pattern of justice between two thinking streams of “Neo-Sadraism” and “Communitarianism” based on Morteza Motahhari and Michael Walzer’s ideas. To achieve a pattern of justice based on these two thinkers’ ideas, three “philosophical” (including epistemology, anthropology, and ontology), “paradigmatic”, and “scientific” (including theory and model) types of knowledge are mentioned, with an attempt to analyze the collected data based on the comparative method. Therefore, after explaining the philosophical and paradigmatic knowledge of Neo-Sadra'i and Communitarian streams of thought, we have compared justice theory and the model of “infrastructure – superstructure” of Morteza Motahhari with “complicated equality” of Walzer in some parts such as “one's concept of justice”, “perception of validity from justice”, “relativism in justice”, “pluralism in the bases of justice’, and “the relation between individual and community’s rights in the implementation of justice”. The findings have shown that despite the shared ideas of these two thinkers in giving importance to the society and community in the perception of social blessings and the principles of their distribution, Morteza Motahhari gave priority to the community’s rights in comparison with the individual's, and also he disagrees with the maximum relativism and pluralism in blessings and the principles of their distribution, and – unlike Walzer’s approach – he believes in the existence of some constant and universal perceptions in justice. On the other hand, by counting eleven minor domains of justice (membership, security and welfare, money and commodities, office, hard work, leisure, education, kinship and love, divine grace, recognition and formalization, and political power), Walzer considers the preservation of interdependence in each domain from “domination” and “monopoly”, but Morteza Motahhari, by mentioning three general domains of justice (divine, individual, and social) indicates an effective comprehensive relation among them, with divine justice as the infrastructure for human justice, and the individual justice as a superstructure for social justice.

کلیدواژه‌ها [English]

• Justice
• Pattern of Justice
• Neo-Sadra'is
• Morteza Motahhari
• Communitarianism
• Michael Walzer