تبیین مدل مفهومی مقاومت در اندیشه آیت الله العظمی خامنه‌ای

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (علوم سیاسی از منظر ایرانی)

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، گروه علوم سیاسی

چکیده

پیروزی انقلاب اسلامی مرهون به‌کارگیری استعداد رهایی‌بخش روایت شیعی از اسلام سیاسی در ارائه الگوی مقاومت در برابر سلطه استکباری غرب و ارزش‌های استعلایی مدرنیته غربی در برابر ارزش‌های دینی در قرن جدید محسوب می‌شود. ظرفیتی که به‌تدریج به الگوی تأثیرگذار و ساختارشکن در معادلات نظام قدرت جهانی تبدیل شد.بررسی چیستی مفهوم مقاومت، ابعاد، زمینه‌ها، پیامد و چشم‌انداز مقاومت و ارائه مدل مفهومی آن در اندیشه مقام معظم رهبری به‌عنوان مؤلفه‌ای تعیین‌کننده در پیشرفت جامعه اسلامی و غلبه بر چالش‌های ناشی از قدرت‌طلبی نظام سلطه موضوع این مقاله است. در این میان بررسی بیانات مقام معظم رهبری از سال 1368 تاکنون نشان می‌دهد که این مفهوم در اندیشه ایشان از اهمیت حیاتی در تداوم انقلاب اسلامی و رسیدن به افق تمدن اسلامی و الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی دارد. روش مورداستفاده در این پژوهش استراتژی پژوهشی داده بنیاد و تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده بیانات مقام معظم رهبری درباره مقاومت است که یک مدل مفهومی و یک نقشه راه برای الگوی مقاومت در اندیشه رهبری ارائه می‌دهد. بر مبنای این روش از میان 93 سخنرانی، طی سال‌های 1368 تا بهار 1398، در دو گام اول کدگذاری باز و محوری 146 کد و 11 مقوله مشخص شد و در گام بعدی با تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده و ارتباط میان نکات، مفاهیم و مقوله‌ها؛ زمینه مقاومت، ابعاد، موانع، راهکارها، پیامدها و چشم‌انداز آن در مدل مفهومی با استفاده از شیوه پارادایمی طراحی‌شده است. نفی سلطه،استقلال،بازدارندگی چندبعدی و دست‌یابی به تمدن نوین اسلامی طرح کلی مفهوم مقاومت در این بررسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Conceptual Model of Resistance in Ayatollah Khamenei's Thought

نویسنده [English]

  • Assiyeh Mahdipour

Faculty member of Ahwaz University

چکیده [English]

The victory of the Islamic Revolution is due to the use of the liberating talents of the Shi'ite narrative of political Islam in providing a pattern of resistance to the domination of the West and the transcendental values of Western modernity against religious values in the new century. The capacity gradually became an influential and deconstructive model in the equations of the world power system.
The study of the concept of resistance, and its conceptual model in the thought of the Supreme Leader as components determining the progress of the Islamic society and overcoming the challenges posed by the power-domination system is the subject of this paper. the review of the statements of the Supreme Leader since 1989 shows that this concept in his thought is of vital importance for the continuation of the Islamic Revolution and reaching the horizon of Islamic civilization and the pattern of Iranian Islamic progress. The method used in this research is the research data base Grounded Theory and the analysis of the data collected by the Supreme Leader's Statement of Resistance, which provides a conceptual model and a road map for the pattern of resistance in leadership thought. from 93 lectures, during the years 1368 to the spring of 1398, in the first two steps, the open and axial coding of 146 codes and 11 categories was identified, and in the next step, by analyzing the collected data and the relationship between the points, concepts and categories; the field of resistance Dimensions, obstacles, solutions, consequences and its outlook in the conceptual model is designed using a paradigmatic method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance
  • Grounded Theory
  • Supreme Leader
  • Islamic Civilization
  • Deterrence
قرآن کریم.
بیانات مقام معظم رهبری (تماماً از سایت رسمی khameni.ir نقل شده است).
اکبری، حسین (1397). تقابل گفتمان مقاومت و گفتمان نظام سلطه. تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین علیه‌السلام.
الوانی، سیدمهدی؛ دانایی‌فرد، حسن و آذر، عادل (1386). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت. تهران: انتشارات صفار.
پوستین‌چی، زهره و متقی، ابراهیم (1391). «انقلاب اسلامی ایران و برسازی هنجار سیاسی مقاومت در روابط بین‌الملل»، فصلنامه آفاق امنیت. 5(16)، 76-49.
دادوند، محمد و همکاران (1397). «تأثیر انقلاب اسلامی بر هندسه قدرت مقاومت اسلامی در غرب آسیا»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام. 7(25)، 99-79.
رضاپور، حسین (1393). «تأثیر انقلاب اسلامی بر نظام بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی. 11(37)، 158-141.
قادری کنگاوری، روح‌الله (1392). «نظریه مقاومت در روابط بین‌الملل؛ رویکرد ایرانی ـ اسلامی نفی سبیل و برخورد با سلطه»، مجله سیاست دفاعی. 21(82)، 248-191.
قاسمی، بهزاد (1397). «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی»، فصلنامه آفاق امنیت. 11(38)، 33-5.
قزلسفی، محمدتقی و فرخی، سمیه (1392). «پارادایم مقاومت و بیداری اسلامی در پرتو تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه»، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام. 10(2)، 160-139.
قهرمان، میثم و کشاورز، هادی (1395). «تحلیل محتوای کیفی الگوی نظام سیاسی در کتاب ولایت فقیه امام خمینی رحمة‌الله‌علیه»، دوفصلنامه دانش سیاسی. 12(1)، 162-139.
لیوتار، ژان فرانسوا (1395). وضعیت پست‌مدرن (حسینعلی نوذری، مترجم). تهران: انتشارات گام نو.
محمدی، محمود (1392). «اسلام‌گرایی: گفتمان مقاومت»، فصلنامه جامعه‌شناسی تاریخی. 5(2)، 91-71.
مهری، کریم (1395). «دولت اسلامی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری: روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد»، دوفصلنامه دانش سیاسی. 24(2)، 58-31.
میرقادری، فضل‌الله و کیانی، حسین (1391). «بن مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن»، فصلنامه ادبیات دینی. 1(1)، 97-69.
Fernandez, Walter D. (2004). "Using The Glaserian Approach in Grounded Studies of Emerging Business Practices", Electronic Journal of Business Research Methods. 2(2).
Lee, J. (2001). A Grounded Theory:Integration and Internalization in ERP. Adopion an use Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebreska, Proqest UMT Database.
Martin, Patricial Y. and Turner, Barry A. (1986). Grounded Theory and Organizational Research, The Journal of Applied Behaviaral Science. 22(2).
Neuman, Lawrence (1997). Social Research Methods:Qualitative and Quantitative Approaches. 3d. ed. Boston, Allgn and Bacon.
Strauss, A. and Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Technique (2nd) Edition. sage, Newbury Park, London.
دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30
تالیف مقاله
دی 1398
صفحه 539-566
  • تاریخ دریافت: 31 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 19 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 23 مهر 1398