نشریه «دانش سیاسی»

جایگاه تربیت شهروندی در گفتمان‌های سیاسی بعداز انقلاب اسلامی ایران مطالعه موردی گفتمان‌های عدالت محوری و اعتدال

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی

2 عضو هیات علمی گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی

3 عضو هیات علمی گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

بعداز انقلاب اسلامی در ایران گفتمان‌های مختلفی ظهور یافته است و هر گفتمان اهداف و برنامه‌های خاصی در زمینۀ تربیت شهروندی ارائه نموده است. مقاله حاضر، با هدف تحلیل انتقادی جایگاه تربیت شهروندی در گفتمان‌های عدالت محوری و اعتدال تدوین شده است. جامعه پژوهش شامل اسناد مرتبط با تربیت شهروندی در هر دو گفتمان می‌باشد. یافته‌ها نشان داد که برای تربیت شهروندی از دید گفتمان عدالت محوری، رعایت حقوق اجتماعی- اقتصادی، و از نظر گفتمان اعتدال، رعایت حقوق سیاسی و مدنی، مهمترین مطالبات شهروندان را تشکیل می‌دهند. متون مورد بررسی در هر دو گفتمان به نقش شهروندان در فرآیند برآورده شدن حقوق توجه چندانی نمی‌کنند، بلکه تمرکز آنها بر وظیفۀ دولت برای تحقق بخشیدن به حقوق و زمینه‌های دستیابی به تربیت شهروندی است. شهروند بازنمود شده در این دو گفتمان موجودی است تک بعدی که تنها در هر دوره در یکی از ابعاد رشدی سریع و نامتوازن را تجربه کرده‌است. در غالب موارد، اسناد مورد بررسی از الگوی تک‌گفتمانی پیروی می‌کنند و علاقه‌ای به استفاده از عناصر گفتمان‌های رقیب ندارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the Place of Citizenship Education in Political Discourses after the Islamic Revolution of Iran A Case Study: Justice oriented and Moderate Discourses

نویسندگان [English]

  • Sajad Babakhani 1
  • Akbar Salehi 2
  • Yahya Ghaedi 2
  • Sousan Keshavarz 3

1 Ph.D Student at Kharazmi University

2 Faculty member of Kharazmi University

3 Faculty member of Kharazmi University

چکیده [English]

After the Islamic Revolution in Iran, various discourses have emerged. and each discourse has provided specific goals and programs in the field of citizenship education.the present article aims to critical analysis of the citizenship education position in Justice oriented and moderate discourses. The research community includes documents related to citizenship education in both discourses. the findings showed that for the education of citizenship, from the perspective of the Justice oriented discourse, the observance of socio-economic, and in terms of moderation discourse, observance of political and civil rights, constitute the most important demands of citizens. the texts examined in both discourses do not pay much attention to the role of citizens in the process of meeting the rights, but their focus is on the government's responsibility to realize the rights and the grounds for achieving citizenship education. A citizen represented in these two discourses is a single-dimensional inventory that has experienced rapid and unbalanced growth in only one era in each era. In most cases, the documents examined follow a single-discourse pattern and are not interested in using elements of competing discourses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "citizenship education"
  • " Islamic Revolution"
  • "Critical Analysis"
  • " Moderation discourse"
  • " Justice oriented Discourse "
اخوان کاظمی، بهرام (1388). «گفتمان عدالت در دولت نهم»، فصلنامه معرفت سیاسی. 2(2)، 243-195.
اطهری، سیدحسین و زمانی، سمیه (1392). «تحلیل انتقادی گفتمان صدور انقلاب امام خمینی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی. 10(34)، 200-181.
اکوانی، سیدحمداله و نوروزی‌نژاد، جعفر (1393).«تحلیل گفتمان یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. 8(27)، 20-3.
ایران­منش، محمد­رضا (1394). مفهوم شهروندی: مفاهیم، مؤلفه­ها، اصول، زمینه­ها و الگوها. تهران: نگاه معاصر.
جهانگیری، جهانگیر و فتاحی، سجاد (1390). «تحلیل گفتمان محمود احمدی­نژاد در انتخابات ریاست جمهوری دور دهم»، مجله مطالعات اجتماعی ایران. 5(3)، 47-23.
حسین­زاده، محمدعلی (1388). گفتمان­های حاکم بر دولت­های جمهوری اسلامیایران. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
حسینی‌ پاکدهی، علیرضا و زردار، زرین (1390). «بازنمایی شهروندی در مطبوعات ایران»، علوم اجتماعی. 18(53)، 95-135.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1386). «گفتمان اصول­گرایی عدالت­محور در سیاست خارجی دولت احمدی­نژاد»، دوفصلنامه دانش سیاسی. 3(5)، 98-67.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1393). «گفتمان اعتدال­گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی. 28(1)، 39-1.
ربانی خوراسگانی، علی و میرزایی، محمد (1394). «تحلیل تقابل گفتمانی اصول­گرایی و اصلاح­طلبی در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری»، مجله جامعه­شناسی کاربردی. 26(4)، 68-45.
رضایی­پور، آرزو (1385). مجموعه کامل قوانین و مقررات حقوق شهروندی. تهران: انتشارات آریان.
شورای عالی آموزش و پرورش (1390). برنامه درس ملی، جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش و وزارت آموزش و پرورش.
شورای عالی آموزش و پرورش (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش و وزارت آموزش و پرورش.
فالکس، کیث (1390). شهروندی (محمدتقی دلفروز، مترجم). تهران: نشر کویر.
فتحی ­واجارگاه، کورش (1381). «برنامه­های درسی تربیت شهروندی»، مجله پژوهش دانشگاه اصفهان. 14(2)، 206-181.
فتحی ­واجارگاه، کوروش و واحد­چوکده، سکینه (1385). «شناسایی آسیب­های تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان: نظام آموزش متوسطه نظری از دیدگاه معلمان زن شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن»، فصلنامه نوآوری­های آموزشی. 5(17)، 132-93.
فرمهینی فراهانی، محسن (1389). تربیت شهروندی. تهران: انتشارات آییژ.
 Akhtar, Shazia (2008). "The implementation of Education for Citizenship in Scotland: recommendation of approaches for effective practice", Improving Schools. 11(1), 33-48.
Collado, Mariangeles Dela Caba and Atxurra, Rafael Lopez (2006). "Democratic citizenship in textbooks in Spanish primary curriculum", Curriculum studies. 38(2), 205-228
Fairclough, Norman (2005 ). Critical Discoirse Analysis in transdisciplinary research. In R, Wodak and P, Chilton. A New Agenda in Critical Discoirse Analysis. Amsterdam: John Benjamin Publishing Company.
Nelson, Julie and Kerr, David (2005). Active Citizenship: Definitions, Goalsand Practices. International review of curriculum and assessment framework.
Schiffrin, Deborah; Tannen, Deborah and Hamilton, Heidi Ehernberger (2001). The handbook of discourse analysis. Blackwell Press.
نشریه «دانش سیاسی»
دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30
تالیف مقاله
دی 1398
صفحه 347-368
  • تاریخ دریافت: 04 خرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 26 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 14 مهر 1398