نشریه «دانش سیاسی»

غرب زدایی از دانش روابط بین الملل و پیامدهای آن برای مطالعات منطقه ای

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (روابط بین الملل)

نویسنده

عضو هیات علمی گروه روابط بین الملل، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

دانش روابط بین الملل از ابتدا در قلمرو مغرب زمین پدیدار شده و همین واقعیت با اعطای منزلت رهبری به محافل فکری و دانشگاهی غرب شرایطی را رقم زده است که ماهیت غرب محور این دانش طی چند دهه از طریق ایجاد حصارهایی
به گرد آن و وضع و تحمیل برخی ضوابط نظریi پردازی همچنان محفوظ نگاه داشته شود و اندیشمندان و پژوهشگران سایر نواحی جهان نیز از منظری تماماً غربی به تحولات جهانی بنگرند و مطالعات روابط بین الملل را بر وفق معیارهای فرانظری و نظری غربی انجام دهند. لکن از اواخر قرن بیستم تا کنون بر اثر ظهور رهیافت بازاندیش گرایی، فراخ شدن گسترۀ موضوعات بین المللی و نیز نقش آفرینی جدی تر کنشگران غیرغربی، حصارهای نظریِ ایجاد شده پیرامون دانش روابط بین الملل شکسته شده است و اکنون این دانش با خروج تدریجی از انحصار غربی، در وضعیت تکثر، نسبیت و عدم امکان چیرگی یک پارادایم، فرانظریه، نظریه و رهیافت واحد به سر می برد. اکنون این پرسش مطرح می شود که وضعیت کنونی دانش روابط بین الملل چه پیامدهایی برای زیرشاخه مطالعات منطقه ای دارد؟ در پاسخ به پرسش مذکور، مدعای اصلی مقاله حاضر این است که وضعیت تکثر و نسبیت نظری دانش روابط بین الملل فرصت بسیار مناسبی را در اختیار پژوهشگران غیرغربی برای تولید و ارائه نظریه ها و روایت های بومی قرار می دهد. در نتیجه می تواند مطالعات منطقه ای را از سیطره رهیافت های قوم محور غربی برهاند و سبب شود پژوهشگران تحولات هر منطقه را از چشم انداز همان منطقه و مبتنی بر نظریه های بومی مطالعه و تحلیل کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

De-westernizing of International Relations and its consequences for Regional Studies

نویسنده [English]

  • Rooholamin Saeidi

Faculty member of Imam Sadiq University

چکیده [English]

International Relations as an academic discipline, originating from the West, has been influenced by Western traditions of thought and this has led to its Eurocentric nature reproduced through specific closures and strict standards of theorizing. In fact IR scholars in modern era influenced by the European Enlightenment and its endorsement of autonomous reason took the supremacy of modernity for granted and considered non-western ideas so unimportant and irrelevant that they could easily ignore and omit it from their theories without having any trouble understanding, explaining and interpreting world politics. Since the last part of the twentieth century, however, this has been challenged. The emergence of reflectivist theories with their broad definition of theory, the expansion of international agenda due to significance of new international issues, and the agency of non-Western international actors have somehow broken the meta-theoretical and theoretical boundaries of IR. The result has been pluralism and the coexistence of approaches and theories.
Fortunately with the collapse of confidence in the way Western modernity has understood the world, there is now a growing openness in international relations to what different perspectives may have to offer to the world. Some preliminary steps have been taken to construct non-western theories of IR based on different concepts and presumptions. Although they are still in an embryonic stage, we will hear and read more about them in a not too distant future.
In particular, so scolars are trying to establish an independent and distinct mate-theory derived from Islamic principles and rules in order to designate Islamic ontology, epistemology and methodology which can help us study and understand international relations in a religious framework.
The main argument of this article is that this pluralism paves the way for non-Western IR scholars especially in Regional Studies to produce their own theories and narrative of international relations and to be free from Eurocentrism. This article has a descriptive- analytical method and uses Library Research Methods for data gathering.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "reflectivism"
  • "theoretical pluralism and relativism"
  • 'homemade theory"
  • "Western theory"
  • "Regional Studies"
  • "international relations"
برزگر، ابراهیم (۱۳۸۸). «پیش‌بینی تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر خاورمیانه»، دانش سیاسی. ۱(۹)، ۵۷-۳۳.
دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت (1390). نظریه­های متعارض در روابط بین­الملل (علیرضا طیب، مترجم). تهران: نشر قومس.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1392). «مقدمه»، در دیوید لیک و پاتریک مورگان، نظم­های منطقه­ای: امنیت­سازی در جهان نوین (سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، مترجم). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1394). اصول و مبانی روابط بین‌الملل (1). تهران: انتشارات سمت.
رسولی ثانی‌آبادی، الهام (۱۳۹۳). درآمدی بر مهمترین مفاهیم و اصطلاحات روابط بین‌الملل. تهران: نشر تیسا.
سعیدی، روح‌الامین و مشیرزاده، حمیرا (۱۳۹۶). «تکثرگرایی در روابط بین‌الملل و امکان ارائه نظریه‌های غیرغربی»،  فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی. ۳(۴۹)، ۱۱۶-۹۰.
سلیمی، حسین (۱۳۸۷). «پست‌ماتریالیسم و تحول دانش سیاسی»، دانش سیاسی. ۲(۸)، ۹۲-۶۳.
سنجابی، علیرضا (1390). روش‌شناسی در علم سیاست و روابط بین‌الملل. تهران: نشر قومس.
قاسمی، فرهاد (1384). «طرح مفهومی و نظری مطالعات منطقه­ای در سیاست بین‌الملل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ۱(67)، ۱۹۹-۱۵۹.
مجیدی، محمدرضا و صادقی، محمدمهدی (1391). «تأملی انتقادی در منطق تعریف مناطق و رویکردهای مرسوم در مطالعات منطقه‌ای (مطالعه موردی: خاورمیانه)»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی. 1(2)، ۲۰۳-۱۷۵.
مشیرزاده، حمیرا (1390). «تحولات جدید نظری در روابط بین­الملل: زمینه مناسب برای نظریه­پردازی بومی»، پژوهشنامه علوم سیاسی. 2(22)، ۲۰۴-۱۶۵.
مشیرزاده، حمیرا و کافی، مجید (1394). «زمینه‌های ساختاری نظریه‌پردازی ایرانی در روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست. 2(45)، ۳۵۵-۳۳۷.
 
Abrahamsen, Rita (2007). "Post colonialism", in Martin Griffiths (Ed.), International Relations Theory for the Twenty-First Century: An Introduction. London and New York: Routledge.
Acharya, Amitav and Barry Buzan (2007). "Why is there no non-Western international relations theory? An introduction", International Relations of the Asia-Pacific. doi:10.1093/irap/lcm012.
Acharya, Amitav and Barry Buzan (2010). "Why is there no non-Western international relations theory? An introduction", in Amitav Acharya and Barry Buzan (Eds.), Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. London and New York: Routledge.
Barker, Debi and Jerry Mander (1999). Invisible Government: the World Trade Organization: Global Government for the New Millennium. The International Forum on Globalization (IFG).
Burchill, Scott (2005). "Liberalism", in Scott Burchill and others, Theories of International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
Buzan, Barry and Richard Little (2010). "World History and the Development of Non-Western International Relations Theory", in Amitav Acharya and Barry Buzan (Eds.), Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. London and New York: Routledge.
Chong, Alan (2010), "Southeast Asia: Theory between Modernization and Tradition?", in Amitav Acharya and Barry Buzan (Eds.), Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. London and New York: Routledge.
Chun, Chaesung (2010). "Why is there no non-Western International Relations Theory", in Amitav Acharya and Barry Buzan (Eds.), Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. London and New York: Routledge.
Dark, K. R (2000). "Large-Scale Religious Change and World Politics", in K. R. Dark (Ed.), Religion and International Relations. London: Macmillan Press Ltd.
Devetak, Richard (2005). "Critical Theory", in Scott Burchill and others, Theories of International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
Fay, Brian (1996). Contemporary Philosophy of Social Science: A Multicultural Approach. USA: Blackwell Publishing.
Hatzopoulos, Pavlos and Fabio Petito (2003). "The Return from Exile: An Introduction", in Pavlos Hatzopoulos and Fabio Petito (Eds.), Religion in International Relations:The Return from Exile. New York: Palgrave Macmillan.
Hobden, Stephen and Richard Wyn Jones (2001). "Marxist Theories of International Relations", in John Baylis and Steve Smith (Eds.), The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations. Oxford University Press.
Jackson, Robert and Georg Sørensen (2013). Introduction to International Relations: Theories and Approaches. United Kingdom: Oxford University Press.
Mandaville, Peter (2008). "How do religious beliefs affect politics?", in Jenny Edkins and Maja Zehfuss (Eds.), Global Politics: A New Introduction. London and New York: Routledge.
Reeves, Julie (2004). Culture and International Relations: Narratives. Natives and Tourists, London and New York: Routledge.
Said, Edward W (1978). Orientalism. London and Henley: Routledge and Kegan Paul.
Smith, Steve (1987). "Paradigm Dominance in International Relations: The Development of International Relations as a Social Science", Millennium: Journal of International Studies. 16(2).
Smith, Steve, Patricia Owens and John Baylis (2014). "Introduction", in John Baylis, Smith, Steve and Patricia Owens (Eds.), The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations. Oxford University Press.
Tadjbakhsh, Shahrbanou (2010). "International Relations Theory and the Islamic Worldview", in Amitav Acharya and Barry Buzan (Eds.), Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. London and New York: Routledge.
Thomas, Scott M (2005). The Global Resurgence of Religion and the Transformation of International Relations: The Struggle for the Soul of the Twenty-First Century. New York: Palgrave Macmillan.
Vasilaki, Rosa (2012). "Provincializing IR? Deadlocks and Prospects in Post-Western IR Theory", Millennium: Journal of International Studies. 41(1).
نشریه «دانش سیاسی»
دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 31
تالیف مقاله
فروردین 1399
صفحه 191-218
  • تاریخ دریافت: 07 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 16 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 08 بهمن 1398