نشریه «دانش سیاسی»

تحلیل پیشینه حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست‌گذاری و حکمرانی سیاسی)

نویسندگان

1 دکترای مدیریت استراتژیک از دانشگاه عالی دفاع ملی، و دبیر شورای عالی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی ، گرایش خط مشی گذاری فضای مجازی، در دانشگاه امام صادق علیه السلام ، و پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

حکمرانی از دوره‌ای با معنای بسیط و عرفی در دهه1980، به حکمرانی نوین و به معنای اعمال اراده در شرایط فعال‌شدن بازیگران مختلف و میکرو‌پاورها (جامعه شبکه‌ای) رسیده است. این تغییر نظری، موجب حرکت از حکمرانی با ساختارهای متمرکز سلسله‌مراتبی به ساختارهای بازاری، شبکه‌ای و ترکیبی شده است. با گسترش فاوا و شکل‌گیری فضای‌مجازی سطوح مختلف اجتماعی در گستره جهانی پیوند یافته و مفهوم مرز جغرافیایی رنگ ‌باخته و معنای قلمرو سرزمینی حاکمیت متحول گشته است. مسئله پژوهش استخراج تجربه چهل‌ساله انقلاب اسلامی در حکمرانی فضای‌مجازی است، از روش‌شناسی دلالت‌پژوهی استفاده می‌نماید و در گام اول، با مرور نظریات حکمرانی، چارچوب مفهومی قرض‌گیرنده خود را از ساختارهای حکمرانی اقتباس نموده، در گام دوم مبتنی بر تحلیل مضمون اسناد خط‌مشی فضای‌مجازی در سه سطح خط‌مشی عمومی به معنی‌الاخص (مقام اراده سیاسی)، حقوق عمومی (مقام بیان) و اداره عمومی (مقام اجرا) به دلالت‌پژوهی خط‌زمان حکمرانی فضای مجازی کشور می‌پردازد. نتیجه این پژوهش، تفکیک سه دوره اصلی در حکمرانی فضای‌مجازی کشور است که با بررسی تحولات فاوا، روند مسائل 1-خط‌مشی و 2-حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران را ارائه می‌نماید و پیش‌بینی می‌کند که ادامه این روند در دهه آتی منجر به شکل‌گیری مسئله آربیتراژ در فضای‌مجازی و کاهش ظرفیت حاکمیت می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the history of cyberspace governance in Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Seyed Abolhasan Firouzabadi 1
  • Javad Ahmadabadi Azadi 2

1 Ph.D in Strategic Management from Supreme National Defence University and Secretary of the Supreme Council of Cyberspace in I.R.Iran,

2 Ph.D Student in Imam Sadig University

چکیده [English]

The meaning of Governance from common sense in the 1980s has been changed to new governance which means governing in the situation where different actors and micro powers (network society) have been enabled in the society. This theoretical shift has led to the transition from centralized hierarchical governance structure to market, network, and hybrid structures. With the diffusion of ICT (information and communication technologies) and the formation of cyberspace, various levels of social systems have been interconnected globally, and the concept of geographical boundaries has changed such a way that boundaries has been faded and sovereign territory has weaken. The research problem is detection 40 years of Islamic Revolution experience in cyberspace governance. We employ implicational analysis as methodology to detect these experiences. In the first step, we must adopt a conceptual framework, which name is conceptual borrowing framework based on implicational analysis. We adopt conceptual borrowing framework from governance structures in the field of governance theories. In the second step, based on content analysis research method we analyze policy papers in ICT arena. In this situation we choose structural approach in content analysis which is base on theoretical assumption, So in our theoretical assumption public policy have three layers, the first is the level of public policy in particular (political will), second is public rights (expression), and last is public administration (executive).This structural content analysis signifies the timeline of cyber governance. The results of research have been classified in three sections at first we distinguish three main periods in cyberspace governance in the Islamic Republic of Iran resulted from examines ICT developments, the second is presence policy issues in these periods and third is cyber governance issues. We predict the continuation of this trend in the next decade will lead to problem of Arbitrage and reduction of state capacity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbitrage
  • Communication Technology
  • Cyber Space
  • Development
  • Implicational Analysis
  • Information Technology
آزادی، جواد (1397). «امنیت سایبری یا امنیت فضای مجازی؟»، تأملات رشد. 1(1)، 168-164.
آشنا، حسام و برزویی، محمدرضا (1390). «خط‌مشی‌گذاری فاوا در ایران (1381-1386)، ارزیابی محتوای دیجیتال اسلامی از تکفا تا تسما»، دین و ارتباطات. 18(2)، 31-5.
انگوتی‌گلنگدری، محمدرضا و صادقی‌ماهی‌آبادی، مهدی (1396). فرصت‌ها و چالش‌های فضای مجازی. تهران: گیلداد.
پوراحمدی، حسین (1386). «اقتصاد سیاسی، دیپلماسی کارآمد در نظام جهانی؛ مبانی، ابزارها و راهکارها»، دانش سیاسی. 3(1)، 178-151.
تقوی‌فرد، محمدتقی؛ وفادار، زهرا؛ رحیمی، مهدی و آقایی، مجتبی (1395). «تحلیلی بر چرخه انسجام سیاستی در نظام حکمرانی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران»، مطالعات مدیریت کسب‌وکار هوشمند. 16(4)، 33-1.
حمیدی‌نژاد، معصومه (1397). فضای مجازی، فرصت‌ها و تهدیدها. تهران: آرنا.
دانایی‌فرد، حسن (1395). «روش‌شناسی مطالعات دلالت‌پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیان‌ها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا»، روش‌شناسی علوم انسانی. 86، 71-39.
رفیع، حسین؛ بلباسی، میثم و قربی، سید محمد جواد (1385). «جنبش‌‌‌های اجتماعی جدید، جهانی شدن و اینترنت؛ مطالعه موردی: جنبش تسخیر وال‌استریت»، دانش سیاسی. 12(1)، 166-129.
سلطانی‌نژاد، احمد؛ جمشیدی، محمدحسین و پوردست، زهرا (1395). « دگرگونی مفهوم قدرت در پرتو فناوری نوین اطلاعاتی ـ ارتباطی»، دانش سیاسی. 12(1)، 98-73.
عاملی، سعیدرضا (1397). الگوی حکمرانی دو فضایی. تهران: مؤسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر.
فیروزآبادی، سیدابوالحسن (1396). فضای مجازی: اجتماع و فرهنگ. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فیروزآبادی، سیدابوالحسن (1398). فضای مجازی و تحولات آن. مشهد: آستان قدس رضوی، به نشر.
کتابی، محمود؛ یزدانی، عنایت‌الله و رضائی، مسعود (1391). «قدرت نرم و راهبرد هژمونیک‌گرایی آمریکا»، دانش سیاسی. 8(2)، 128-107.
کولیوند، خلیل؛ قلخانباز، زهرا (1398). فضای مجازی، تهدیدات و فرصت‌ها و راهکارهای مقابله‌ای. تهران: قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء آجا.
گوهری مقدم، ابوذر (1390). «جهانی شدن و تروریسم جدید: ارائه مدلی مفهومی»، دانش سیاسی. 7(1)، 213-183.
مهدی‌پور، فرشاد (1397). ما و مسائل فضای مجازی. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (سروش).
Bevir, Mark (2007). Encyclopedia of governance. London: SAGE.
Bevir, Mark (2010a). Democratic governance. Princeton: Princeton University Press.
Bevir, Mark (2010b). Encyclopedia of political theory. Los Angeles: SAGE.
Lynn, Laurence (2010). Governance. Public Administration Review (Foundations of Public Administration), 1-40.
McLaughlin, Kate, Stephen P. Osborne, and Ewan Ferlie (2002). New public management: Current trends and future. London: Routledge.
Ottis, Rain and Peeter Lorents (2010). "Cyberspace: Definition and Implications", the 5th International Conference on Information Warfare and Security. 267–270.
Shafritz, Jay M (2017). Introducing public administration. Ninth edition, New York: Taylor & Francis.
Umpleby, Stuart A (2005). "A history of the cybernetics movement in the United States", Journal of the Washington Academy of Sciences. 91(2), 54-66.
www.aparat.com
www.ayaronline.ir
www.khamenei.ir
www.peivast.com
www.rahavardnoor.ir
www.rrk.ir
نشریه «دانش سیاسی»
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 32
تالیف مقاله
مهر 1399
صفحه 563-598
  • تاریخ دریافت: 28 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 27 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1399