دانش سیاسی

تحلیل روابط دوجانبه چین و جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی: شکاف بین انتظارات و واقعیات

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (روابط بین الملل)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

2 گروه روابط بین الملل، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه اصفهان

چکیده

چین و ایران در دوران استعمار (قرون 18 و 19 میلادی) تحت نفوذ قدرت‌‌های بیگانه قرار گرفتند و در دو جنگ جهانی میدان رقابت قدرت‌‌های متخاصم شدند. پس از این دوران هر دوکشور با انقلاب داخلی (1949 چین و 1979 ایران) مواجه شدند. لذا بنیادهای سیاست خارجی این دو کشور کم‌‌وبیش تحت تاثیر تجربه ناخوشایند تاریخی و اصول انقلابی آن‌‌ها قرار گرفته است. بر همین اساس بیجینگ و تهران نظم رایج بین‌‌المللی را ناعادلانه می‌‌پندارند و هدفی مشابه (نه یکسان) برای تعدیل نظم بین‌‌المللی دارند. از این‌‌رو هر دو کشور جایگاهی ویژه در روابط خارجی یکدیگر دارند. با توجه به نکات مذکور، این پرسش مطرح می‌‌شود که نگاه ایران و چین به یکدیگر در روابط خارجی چگونه است؟ نگاه کشورها به یکدیگر ممکن است با انتظارات متفاوتی همراه باشد. عدم تطابق انتظارات با واقعیات معمولا منجر به خطای استراتژیک و هزینه‌‌های هنگفت در سیاست خارجی شود. در این مقاله استدلال شده است که «نگرش چین به ایران بر اساس محاسبات اقتصادی و تا حدودی ایجاد توازن ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی غیرچالشگرانه در برابر آمریکا بنا شده است. در حالی‌‌که نگرش ایران به چین بیشتر بر مبنای برقراری موازنه سیاسی در برابر آمریکا و ایجاد تکیه‌گاه اقتصادی است.»

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing China and I.R.Iran bilateral relations: gap between Expectations and Realities

نویسندگان [English]

  • Ehsan Fallahi 1
  • Ali Omidi 2

1 Ph.D. Student in International Relation -University of Isfahan

2 Faculty member University of Isfahan

چکیده [English]

China and Iran experience harsh colonization in the 18th and 19th centuries by Europeans. During the two world wars, they became battlefield among the rival powers. After that China and Iran faced with the revolution in 1949 and 1979 respectively, the foundations of Foreign policy in both countries affected by their distasteful historical experiments and revolutionary principles. Therefore, Beijing and Iran consider the international order as injustice. So, Beijing and Tehran have had similar aims (not equivalent) in challenging international order. At the same time, Iran is in the center of world energy eclipse. Therefore, Iran and China attach much importance to their reciprocal relations. The foregoing discussion raises this question: How Iran and China's expectations and realities shape their bilateral relations? States may have different expectations from each other, but the inconsistency between expectations and realities may result in a strategic fault. There is ample support for the claim that “china's attitude to Iran is more economically and partly geopolitically against the United State. In contrast, Iran's expectation from China is more based on geopolitical leverage vis-à-vis the United States”. In this study, the discussion centers on the regional and International levels of actions between Iran and China. This research has been conducted in the framework of interdependence theory by the descriptive-analytical method.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .

کلیدواژه‌ها [English]

  • China
  • Interdependence
  • International order
  • I.R.Iran
اتاق بازرگانی (1397). افت ناگهانی تجارت چین با ایران؛ هشدار درباره تردید پکن برای مقابله با تحریم‌ها، پایگاه خبری اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی ایران، قابل دسترسی در: http://otaghiranonline.ir/news/17426، تاریخ دسترسی: 14/7/1398.
امام‌جمعه‌زاده، جواد و نساجی، سمیرا (1392). «سیاست خارجی نسل پنجم رهبری جمهوری خلق چین نسبت به جمهوری اسلامی ایران»، دانش سیاسی. 9(18)، صص 72-59.
ایسنا (1398). ایران با استفاده از ظرفیت داخلی پروژه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی را ادامه می‌دهد، خبرگزاری مجلس شورای اسلامی ایسنا، قابل دسترسی در:
https://www.icana.ir/Fa/News/436522، تاریخ دسترسی: 17/7/1398.
جهانگیری، اسحاق (1398). دیدار با سونگ تائو وزیر امور بین‌الملل حزب کمونیست چین، سایت معاون اول ریاست جمهوری، قابل دسترسی در:
 http://www.fvpresident.ir/fa/news/6929/ تاریخ دسترسی: 14/7/1398.
روحانی، حسن (1391). امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌‌ای. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
روحانی، حسن (1398). دکتر روحانی در دیدار با رئیس جمهور چین در حاشیه اجلاس شانگهای، پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، قابل دسترسی در:
 http://www.president.ir/fa/109995 تاریخ دسترسی: 14/7/1398.
سازمند، بهاره؛ ارغوانی، فریبرز (1392) «ایران، چین و چالش‌های فراروی همکاری‌های فراگیر»، فصلنامه سیاست. 43(3)؛ 104-83.
سیف‌‌زاده، حسن (1390). اصول روابط بین‌‌الملل (الف و ب). تهران: میزان.
سیف‌‌زاده، حسن (1392). نظریه‌‌پردازی در روابط بین‌‌الملل مبانی و قالب‌‌های فکری. تهران: سمت.
شاهنده، بهزاد (1396). چین: روابط با آمریکا و ایران. تهران: میزان.
فلاحی، احسان و امیدی، علی (1398). «تحلیل مقایسه‌‌ای ژئوپلیتیک انرژی چین در آسیای مرکزی و خلیج فارس با نگاهی به جایگاه ایران»، مطالعات اقتصاد انرژی. 15(61)، 66-29.
فلاحی، احسان و شفیعی، نوذر (1398). «رویکرد چین در بحران سوریه و جایگاه احتمالی آن در سوریه پسابحران»، پژوهش‌‌های راهبردی سیاست. 8(31) ، 190-157.
ولایتی، علی‌‌اکبر (1397). ولایتی در دیدار مقام چینی، نسیم آنلاین، قابل دسترسی در:
http://old.nasimonline.ir/Content/Detail/2195282 تاریخ دسترسی: 20/7/1398.
 
 
Alterman, J (2013). China’s Balancing Act in the [Persian] Gulf, Center for Strategic & International Studies.
Conduit, D &Akbarzadeh, S (2019). "Great Power-Middle Power Dynamics: The Case of China and Iran", Journal of Contemporary China, 28(117), 468-481.
Currier, C &Dorraj, M (2010). "In Arms We Trust: The Economic and Strategic Factors Motivating China-Iran Relations", Journal of Chinese Political Science, 15(1), 49-69.
Djallil, L (2011). "China and the Iranian Nuclear Crisis: Between Ambiguities and Interests", European Journal of East Asian Studies, 10(2), 227-253.
Downs, E and Maloney, S (2011), "Getting China to Sanction Iran The Chinese-Iranian Oil Connection", Foreign Affair, 90(2), 15-21.
EIA (2011). Country Analysis Briefs, Energy Information Administration, Available at: https://www.eia.gov/beta/international/analysis_includes/countries_long/China/archive/pdf/China_2011.pdf, Accessed on: 2019/10/04.
EIA (2015). China, Energy Information Administration (EIA), Available at: https://www.eia.gov/beta/international/analysis.cfm?iso=CHN, Accessed on: 2018/12/19.
EIA (2015).International energy data and analysis, Energy Information Administration, Available at: https://www.eia.gov/beta/international/ analysis_includes/countries_long/China/china.pdf, Accessed on: 2019/10/04.
Evron, Y (2010). From UN to Unilateral Sanctions on Iran: Political Implications for China, Available at: https://www.rsis.edu.sg/wp-content/uploads/2014/07/CO10105.pdf, Accessed on: 2019/10/22.
Ford, P (2010). At Shanghai Expo, Ahmadinejad polite despite China's support for Iran sanctions, The Christian Science Monitor, available at: https://www.csmonitor.com/World/Asia-Pacific/2010/0611/At-Shanghai-Expo-Ahmadinejad-polite-despite-China-s-support-for-Iran-sanctions Accessed on: 2019/10/01.
Garver, J.W (2011). China and Iran Ancient Partners in a Post-Imperial World, U.S: University of Washington Press.
Garver, J.W (2016). China and Iran: Expanding Cooperation under Conditions of US Domination, in NivHoresh (ed), Toward Well-Oiled Relations?, PP 180-205, UK: palgravemacmillan.
Harold, S &  Nader, A (2012). China and Iran: Economic, Political, and Military Relations, Center for Middle East Public Policy, International Programs at Rand, Available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/ occasional_papers/2012/RAND_OP351.pdf, Accessed on: 2019/08/11.
HKTDC Research (2016). The Belt and Road Initiative, Available at: http://china-trade-research.hktdc.com/business-news/article/The-Belt-and-Road-Initiative/The-Belt-and-Road-Initiative/obor/en/1/1X000000/1X0A36B7.htm, Accessed on: 2019/09/14.
Hong, Z (2014). "China's Dilemma on Iran: between energy security and a responsible rising power", Journal of Contemporary China, 23(87), 408-424.
IEA (2015). IEA Atlas of Energy, International Energy Agency,  Available at: http://energyatlas.iea.org/#!/tellmap/-1920537974/0, Accessed on: 2019/07/09.
IMF (2019). Directions of trade Statics (DOTS), International Monetary Fund, Available at: http://data.imf.org/?sk=9D6028D4-F14A-464C-A2F2-59B2CD424B85&sId=1514498277103, Accessed on: 2019/09/08.
Jacques, M (2009). When China rules the world: The end of the western world and the birth of a new global order, USA: Penguin.
Jun, L & Lei, W (2010). "Key Issues in China-Iran Relations", Journal of Middle Eastern and Islamic Studied, 4(1), 40-57.
Keohane, R and Nye, J (2011).Power and Interdependence, New York: Longman.
Leverett, F &Leverett, H (2015). American hegemony (and hubris) The Iranian nuclear issue, and the future of Sino–Iranian relations, In AnoushiravanEhteshami and Yukiko Miyagi (eds), The Emerging Middle East–East Asia Nexus, (PP. 148-171), London & New York: Routledge.
OEC (2018). What does Iran export to China?,The Observatory of Economic Complexity: OEC, Available at: https://oec.world/en/visualize/tree_map/ hs92/export/irn/chn/show/2017/, Accessed on: 2019/08/18.
OEC (2019). China, The Observatory of Economic Complexity: OEC, Available at: https://oec.world/en/profile/country/chn/, Accessed on: 2019/08/11.
Pieper, M (2013). Dragon Dance or Panda Trot?China’s Position towards the Iranian Nuclear Programme and Its Perception of EU Unilateral Iran Sanctions, European Journal of East Asian Studies, 12(2), 295-316.
Reuters (2019). China's Xi speaks to Saudi Arabia's King on phone: Xinhua, Available at: https://www.reuters.com/article/us-saudi-aramco-china/chinas-xi-speaks-to-saudi-arabias-king-on-phone-xinhua-idUSKBN1W51JT, Accessed on: 2019/10/01.
Scobell, A and Nader, A (2016). China in Middle East the wary dragon, Santa Monica: RAND Corporation.
Shariatinia, M (2010). Iran-China Relations: An Iranian View, Iran Review, Available at: http://www.iranreview.org/content/Documents/Iran_China_Relations_An_Iranian_View.htm, Accessed on: 2019/09/09.
SIPRI (2019).arms exports from China, 2017-2018, Stockholm International Peace Research Institute, Available at: http://armstrade.sipri.org/armstrade/ html/export_values.php, Accessed on: 2019/10/05.
UN Comtrade (2019). China, UN Comtrade Database, Available at: https://comtrade.un.org/data/, Accessed on: 2019/10/05.
WITS (2018). China exports, imports and trade balance By Country and Region, world integrated trade solution, Available at: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/CHN/Year/2017/TradeFlow/EXPIMP#, Accessed on: 2018/12/15.
Workman, D (2019). Top 15 Crude Oil Suppliers to China, World's Top Exports, Available at: http://www.worldstopexports.com/top-15-crude-oil-suppliers-to-china/, Accessed on: 2019/10/06.
دانش سیاسی
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 32
تالیف مقاله
مهر 1399
صفحه 537-562
  • تاریخ دریافت: 13 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 24 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1399