استکبارستیزی در اندیشه سیاسی امام خمینی (رحمۀ ا لله علیه)؛ با تکیه بر مفهو مشناسی استکبار در تفسیر المیزان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست اسلامی)

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه مطالعات انقلاب اسلامی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی و سیاست‌گذاری عمومی در دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

استکبار از واژگان قرآنی‌ای است که در اندیشه سیاسی امام خمینی دارای جایگاهی مهم است؛ اما بنیان قرآنی این اندیشه توسط امام خمینی مورد بحث قرار نگرفته است. در این مقاله با استفاده از روش تفسیر متن‌محور و با تکیه‌بر روش تفسیر قرآن به‌قرآن، تلاش شده است تا برای پاسخ به‌سؤال «بنیان و ابعاد استکبارستیزی در اندیشه سیاسی امام خمینی چیست؟»، اگرچه بنیان استکبارستیزی (مفهوم‌شناسی و راه‌های مقابله با استکبار) بر اساس چارچوب نظری و مفهومی به‌دست‌آمده از تفسیر المیزان علامه طباطبایی، به‌عنوان متفکری هم‌سو با ایشان، تبیین شود. سپس و در امتداد آن، نشان داده می‌شود که همین ادبیات بیان‌شده در قرآن کریم، در اندیشه سیاسی امام خمینی مورد توجه و اهتمام قرار گرفته و ایشان در اندیشه و عمل سیاسی خود ابعاد آن‌را تبیین کرده‌اند. لذا مدعا این است که بنیان اندیشه استکبارستیزی در اندیشه و عمل سیاسی امام خمینی مستند به‌قرآن کریم بوده و بااستفاده از تفسیر المیزان قابل نمایش است و ایشان باتوسعه مفهومی ادبیات قرآنی استکبارستیزی، ابعاد آن‌را تبیین می‌کنند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ابعاد این موضوع در قالب سیاست‌گذاری «حمایت از مستضعفان دربرابر مستکبران»، «روابط مسالمت‌جویانه با کفار غیرمستکبر» و «مبارزه مستمر با مستکبران» قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Anti-arrogance in Imam Khomeini's political thought; based on semantics on arrogance in Tafsir AL-Mizan

نویسندگان [English]

  • Mohmmad Sadiq Nosratpanah 1
  • Masood Bakhshi 2

1 Faculty member of Imam Sadiq University

2 Ph.D student in Government management and Policy making , Imam Sadiq University,

چکیده [English]

Anti-arrogance in Imam Khomeini's political thought; Based on semantics on arrogance in Almizan Interpretation
Arrogance is one of the Quranic terms that have an important place in Imam Khomeini's political thought, but the semantic and executive organization of this idea has not been discussed by Imam Khomeini. In this article, based on the text-based interpretation method and relying on the Qur'an-Qur'an interpretation method, it is attempted to answer the question "What is the semantic and executive organization of starkness in Imam Khomeini's political thought?" A commentary on the Holy Qur'an, based on the interpretation of al-Mizan Allameh Tabataba'i, as a contemplative thinker, be explained. Then, along with it, it is shown that the same literature mentioned in the Holy Qur'an has been taken into consideration in Imam Khomeini's political thought, and he has explained its foundations and dimensions in their political thought and practice. Therefore, it is claimed that the semantic and executive organization of arrogantism in Imam Khomeini's political thought and practice is documented in the Holy Qur'an and can be illustrated by the use of al-Mizan's interpretation and explains and illustrates the concept of arrogant Qur'anic literature. The findings show that the dimensions of this issue can be seen in the policy of "supporting the oppressed against the arrogant", "peaceful relations with the non-arrogant" and "continuing the struggle with the arrogant".
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification
key words: Quran, anti-arrogance, weakness, Imam Khomeini, Allameh Tabataba'ee, Almizan interpretation, unification

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anti-arrogance
  • Arrogance
  • Oppressed
  • Holy Qur'an
  • Oppression
  • Ruhollah Khomeini
  • Seyed Mohammad Hussein Tabatabaei
  • Tafsir Al-Mizan
قرآن کریم.
احمدی، بابک (1375). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
جعفریان، رسول (1383). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (علیهم‌السلام). تهران: انصاریان.
جوادی آملی، عبدالله (1386). شمس‌الوحی تبریزی (سیره عملی علامه طباطبایی). قم: اسراء.
حاجی صادقی، عبدالله؛ دهقان، نبی و گودرزی، محسن (1396). «طراحی الگوی استکبارستیزی جمهوری اسلامی ایران از منظر آموزه‌های قرآن کریم»، نشریه علمی ادبیات پایداری. 69، 336-307.
حجازی، ‌سیدمحمدکاظم و رحیمی، حسن (1396). «انطباق‌پذیری سیاست خارجی دولت‌های پس از دفاع مقدس با اصول و ارزش‌های انقلاب اسلامی؛ (با تأکید بر اصول استکبارستیزی، همگرایی اسلامی و منزلت‌گرایی)»، نشریه علمی پژوهش‌های انقلاب اسلامی. 6(21)، 173-153.
خرمشاهی، بهاءالدین (1381). دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی. تهران: نشر ناهید.
خمینی، روح‌الله (1378). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1379). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1382). البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1385). تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
روحانی، سیدحمید (1361).بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی. تهران: انتشارات راه امام.
ساجدی، ابوالفضل (1383). زبان دین و قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
سبحانی، جعفر (1381). فروغ ابدیت. قم: بوستان کتاب.
سبحانی، جعفر (1385). هرمنوتیک. قم: انتشارات توحید.
سعیدی روشن، محمدباقر (1383). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شیداییان، حسن (1386). «الزامات انقلاب اسلامی در مقابله با استکبار جهانی از نگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری»، فصلنامه حصون. 4(11)، 96-66.
صالحی شامی، محمدبن یوسف (1414ق). سبل الهدی والرشاد. بیروت: دارالکتب العلمیه.
طباطبایی، سیدجعفر و جلالی نوبری، حسین (1397). «علل و حوزه‌های استکبارستیزی در گفتمان انقلاب اسلامی»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی. 4(44)، 52-37.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان (محمدباقر موسوی همدانی، مترجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1388). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب.
علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) (1387). نهج‌البلاغه (محمد دشتی، مترجم). تهران: نشر جمال.
علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1386). روش‌شناسی در مطالعات سیاسی اسلام. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
فرقانی، قدرت‌الله (1383). استکبارستیزی در قرآن. قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
گلستانی، غلام‌نبی (1377). «انقلاب اسلامی، رستاخیز استکبارستیزی»، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی. 4(15)، 15-4.
مکارم شیرازی، ناصر (1383). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مهدوی، اصغرآقا و نادری باب اناری، مهدی (1390). «کاربرد قدرت نرم از ناحیه استکبار؛ رویکردی قرآنی»، نشریه علمی دانش سیاسی. 7(14)، 204-167.
نادری باب اناری، مهدی (1394). «مبانی و مستندات سیاست استکبارستیزی در دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی. 4(8)، 131-115.
نصرت‌پناه، محمدصادق و درخشه، جلال (1393). «کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی»، جستارهای سیاسی معاصر. 5(13)، 62-39.
نصرت‌پناه، محمدصادق و سیفی، محمدمهدی (1398). «رابطه عدالت و آزادی در حکمت سیاسی متعالیه؛ با تأکید بر آراء علامه طباطبایی»، نشریه علمی دانش سیاسی. 15(29)، 270-243.
واعظی، احمد (1390). نظریه تفسیر متن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 32
تالیف مقاله
مهر 1399
صفحه 671-696
  • تاریخ دریافت: 11 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1399