نشریه «دانش سیاسی»

تحلیل روابط جمهوری اسلامی ایران و سوریه در پرتو نظام موازنه قوا در خاورمیانه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مطالعات منطقه‌ای)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی. دانشگاه تربیت مدرس.تهران.جمهوری اسلامی ایران.

2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد. واحد تهران مرکزی.تهران. جمهوری اسلامی ایران

چکیده

سوریه عالی‌ترین سطح روابط یک کشور عربی با جمهوری اسلامی را داشته است. این کشور طی جنگ تحمیلی از حامیان ایران بود وپس از آن نیز روابط سیاسی دو کشور با مبادلات اقتصادی و ارتباطات فرهنگی تکمیل شد و تهران و دمشق را به عنوان متحدان استراتژیک در خاورمیانه مطرح کرد. برای تحلیل روابط دو کشور باید به زمینه‌های ایدئولوژیک و استراتژیک این مناسبات پرداخت. ایدئولوژی مشترک اساساً یک جهت‌گیری ضد امپریالیستی بوده که در گرایش‌های ضد آمریکایی و ضد صهیونیستی و حمایت از گروه‌های فلسطینی متبلور شده است. هر دو کشور ضمن حفظ استقلال در جهت بهره‌برداری از نیروهای فراملی در منطقه گام برداشته و یک نوع ثبات را در مقابل تهدیدهای امنیتی خاورمیانه که عمدتاً ناشی از فشارهای جهانی قدرت‌ها است، به وجود آورده‌اند. در این راستا مقابله با تهدید مشترک در مقاطع جنگ تحمیلی (صدام حسین و رژیم صهیونیستی) و پس از آن (عربستان) و نیز تلاش ایران در جهت صعود به جایگاه قدرت منطقه‌ای عوامل اصلی اتحاد راهبردی دو کشور به شمار می‌روند. بدین‌ترتیب اتحاد ایران و سوریه موازنه قدرت جدیدی را در منطقه پدید می‌آورد که در پی به چالش کشیدن نظم منطقه‌ای متأثر از سیاست‌های مداخلانه‌جویانه غربی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of relations between I.R.Iran and Syria in the light of the theory of regional balance of power

نویسندگان [English]

  • Hadi Tolouei 1
  • Mohammad Javad Haghshenas 2

1 PhD in Political Science, Tarbiat Modares University

2 Faculty Member of Islamic Azad University .Central Tehran Branch.

چکیده [English]

Syria has had the highest level of relations among arab states and the Islamic Republic of Iran. This country was supporters of Iran during the imposed war. After the war, two mentioned countries completed political relations by economic exchanges and cultural relations Tehran and Damascus were considered as strategic allies in the middle east. To find the cause of the intimate relations between Iran and Syria, we must pay attention to the ideological and strategic context of these relations. Essentially The common ideology of Iran and Syria was an anti-imperialist orientation which was crystallized in anti-American and anti-Zionist tendencies and support for Palestinian groups. On the other hand, confronting with common threats in the periods of imposed war (Saddam Hussein and Israel) after that, Saudi Arabia and then Iran's effort to reach to the position of regional power are the main factors of strategic alliance of two countries (Hypothesis). As a result, the policy of both countries is not only maintaining the independence exploit of transnational forces in the region but also creating a kind of stability against the security threats of the middle east, which caused from the global pressures of powers, mostly. Thus, the alliance of Iran and Syria brings a new balance of power in the region that challenges the regional order influenced by Western global politics. In this study, we will look for reviewing a system of balancing power in the Middle East and the status of the coalition of two countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Balance of Forces
  • Balance of Threat
  • I.R.Iran
  • Strategic Alliance
  • Syria
اسماعیلی، علی (1395). علل و پیامدهای تداوم اتحاد ایران ـ سوریه (۲۰۱۱-۲۰۰۰).(پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه گیلان، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک ش 371850)، گیلان، ایران.
امامی، محمدعلی (1374). بررسی روابط سیاسی سوریه و عراق در دهه 1980. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
امامی، محمدعلی (1376). سیاست و حکومت در سوریه. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
انوشه، ابراهیم (1388). «جنگ 33 روزه لبنان و بازیگران آن»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی. بهار، (1)، 156- 139.
باقری، حسن و بصیری، محمدعلی (1394)، «بررسی رابطه حزب الله لبنان با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه انگاری و نوواقع گرایی».فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی. سال 12، (40)، بهار، 72- 49.
باغانی، محمد (1392). تحلیل ژئوپلیتیکی مناسبات ایران، سوریه و لبنان بر مبنای مدل رفتاری. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک ش 600215)، تهران، ایران.
بیدگلیان، محمدرضا (1381).بررسی علل عقب نشینی اسرائیل از جنوب لبنان. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه امام صادق، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک ش 61033)، تهران، ایران.
پارسا، رضا (1390). تأثیر مثلث ایران، سوریه و لبنان بر منافع خاورمیانه‌ای آمریکا پس از 11 سپتامبر. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک)، تهران، ایران.
پرورده، عباس (1388). «نقش غرب در تحولات سوریه»، مجله تحریری پنجره. (155).
پورقلی، محسن (1387). سیاست خارجی ایران قبل و بعد از انقلاب. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1383). ایران و خاورمیانه: گفتارهایی در سیاست خارجی ایران. تهران: فرهنگ گفتمان.
دهقان، یدالله؛ کتابی، محمود و جعفری‌نژاد، مسعود (1395). «شکاف‌های اجتماعی و تأثیر آن بر شکل‌گیری و رشد رادیکالیسم در سوریه با تأکید بر شکاف‌های قومی ـ مذهبی»، دوفصلنامه دانش سیاسی. پاییز و زمستان، (24)، 90- 59.
رضایی، محسن (1384). ایران منطقه‌ای، گزیده‌ای از طرح پژوهشی شکل‌گیری منطقه آسیای جنوب غربی. تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
سیمبر، علی و اسماعیلی، رضا (1392). «علل شکل‌گیری و تداوم اتحاد ایران ـ سوریه (2000-1979)»، فصلنامه سیاست جهانی. 2 (2)، 28-7.
شهمرادی، حسین (1390)، بررسی نقش اسرائیل در هم‌گرایی راهبردی ایران و سوریهپسازپیروزی انقلاباسلامی (1389-1357). (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه علامه طباطبایی، قابل بازیابی از گنج، (ایرانداک ش 193567)، تهران، ایران
صادقی، سید حسن (1390)، تأثیر منافع قدرتهای بزرگ بر روابط ایران و لبنان (بعد از یازده سپتامبر). )پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه علامه طباطبایی، قابل بازیابی از گنج، (ایرانداک)، تهران، ایران.
صفاتاج، مجید (1394). سی سال مقاومت کارنامه حزب‌الله؛ در عرصه تهدیدات داخلی و منطقه‌ای لبنان. تهران: نشر آفاق روشن بیداری.
علیزاده طباطبایی، سیدموسی (1387). سوریه. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
فتح‌خانی، محمد (1393). بررسی روابط سیاسی ایران و سوریه بعد از انقلاب اسلامی ایران (2010-1979). (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه پیام نور قزوین، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک ش 800407)، قزوین، ایران.
فیروزآبادی، سیدحسن و همکاران (1393). تکفیری‌های داعش را بشناسیم. تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
قادری، نفیسه سادات (1389). تأثیر پیروزی حزب‌الله لبنان در جنگ 33 روزه بر تغییر مناسبات قدرت در خاورمیانه. (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه باقرالعلوم، بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک)، قم، ایران.
مشیرزاده، حمیرا (1393). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.
مورگنتا، هانس. جی (1374). سیاست میان ملت‌ها (حمیرا مشیرزاده، مترجم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
میرزاده کوهشاهی، مهدی (1393). «استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه؛ سناریوها و پیامدها»، پژوهشنامه دفاع مقدس. 3 (11)، 188-171.
نبوی، سید عبدالأمیر و دری، مریم (1396). «ضعف دولت ـ ملت‌سازی در سوریه و وقوع جنگ داخلی در این کشور» (2016-2011)»، دوفصلنامه دانش سیاسی. (25)، 121-99.
نجات، سیدعلی و جعفری ولدانی، اصغر (1392). «بررسی جایگاه و نقش جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی. 3 (8)، 49-29.
نیاکوئی، سید امیر؛ اسماعیلی، علی و ستوده، علی‌اصغر (1392). «تبیین راهبرد امنیتی ایران در قبال بحران سوریه (2103-2011)»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام. 3 (1)، 139-119.
هانتر «طهماسب»، شیرین (1392). سیاست خارجی ایران در دوران بعد از فروپاشی شوروی (مهدی ذوالفقاری، مترجم). تهران: نشر میزان.
Alothaimin, Ibrahim (2012). "Iran and Israel`s Nation Security in The Aftermath off 2003 Regime Change in Iraq". Durham theses, Durham University, Available at: http://etheses.dur.ac.uk.
Al-Moussawi, Abdul Hamid Al Eed (2107). "Iran and the Syrian Crisis", Journal of US-China Public Administration. March, Vol. 14 (3), 136-144.
Barzegar, Kayhan (2008). "Stephen M. Walt on the U.S., Iran, and the New Balance of Power in the Persian Gulf". Available at: https://www.belfercenter.org/publication/stephen-m-walt-us-iran-and-new balance-power-persian-gulf.
Blanford, Nicholas (2017). Hezbollah’s Evolution, From Lebanese Militia to Regional Player. The Middle East Institute, Counterterrorism Series, Policy Paper 4, November, 1- 26.
Ehteshami, Anoushiravan and Hinnebusch, Raymond A (1997). Syria and Iran: Middles Powers in a Penetrated Regional System. Publisher: Routledge, 1 edition (February 25).
El Zein, Hatem (2017). The Conflict over the Futu re of Syria from Hezbollah's Perspective the Axis of Resistance at Stake. Central Queensland University. CCHS RP 1/17 ,August, 1- 9.
Goodarzi, Jubin. M (2009). Syria and Iran: Diplomatic Alliance and Power Politics in the Middle East. Publisher: I.B.Tauris & Co Ltd.
Harrison, Ross (2018). "Shifts in the Middle East Balance of Power: An Historical Perspective". Available at: http://studies.aljazeera.net/en/reports/2018/09/shifts-middle-east-balance-power-historical-perspective
Hinnebusch, Raymond A (1986). "Syrian Policy in Lebanon and The Palestinians". Arab Studies Quarterly, (8), No 1,Winter, 1- 20.
Husseini, Rola El (2010). "Hezbollah and the Axis of Refusal: Hamas, Iran and Syria". Third World Quarterly.July, Vol. 31, No. 5, 803- 815.
Juneau, Thomas (2018). "Iran’s costly intervention in Syria: A pyrrhic victory". Article in Mediterranean Politics, May, 1-19.
kemp, Geoffre (2005). "Iran and Iraq The Shia Connection, Soft Power, and the Nuclear Factor". United States institute of Peace, Special Report 156, Iraq and Neighbors.
Lesch, David W. (2013).Syria: The Fall of the House of Assad. New Updated Edition, Yale University Press.
Maltzahn, Nadia von (2013). The Syria-Iran Axis: Cultural Diplomacy and International Relations in the Middle East.Publisher: I.B.Tauris & Co Ltd. Series: Library of Modern Middle East Studies.
McGlinchey, Stephen & Walters, Rosie & Scheinpflug, Christian (2017). International Relations Theory. International Relations Publishing, Bristol, England.
Martin, James (2011). "Iran Missile Chronology". Available at: http://www.nti.org/media/pdfs/iran_missile
Plano, Jack C and others (1973). Political Science Dictionary. Illinois: Dryden Press Hinsdale.
Snyder, Glenn H (2001). "Mearsheimer’s World- Offensive Realism and the Struggle for Security. A Review Essay", International Security, New York, 2001.
Walt, Stephen M (1995).The Origins of Alliances. Ithaca and London, edited by Robert Jervis, Cornell University Press.
Wastnidge, Edward (2018). "Iran and Syria: An Enduring Axis". Middle East Policy Council, Retrieved, invisible: https://www.mepc.org/journal/iran-and-syria-enduring-axis
نشریه «دانش سیاسی»
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 33
تالیف مقاله
فروردین 1400
صفحه 189-214
  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 04 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 08 بهمن 1399