نظریه خلافت الهی انسان به مثابه مبنایی برای تفاوت و تساوی در حق مشارکت سیاسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی. دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی.دانشگاه امام صادق علیه السلام.تهران. جمهوری اسلامی ایران

2 عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام. دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی.

چکیده

تساوی یا عدم تساوی در حق مشارکت سیاسی برای مردم یکی از مسائل مهم در اندیشه­های جدید سیاسی محسوب می­شود. این پرسش در طول تاریخ با پاسخ­های متفاوت مواجه شده است. یکی از این پاسخ­ها در اندیشه شیعه، توجه به نظریه­ خلافت الهی انسان است. در نگاه اول، به نظر می­رسد که حق مشارکت برای مردم به صورت مساوی قابل اثبات است.اما با دقت در این نظریه می­توان نتایج متفاوتی یافت.در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم: «نسبت میان نظریه خلافت الهی انسان و مساوات در برخوداری از حق مشارکت چیست؟» در پاسخ به این سؤال که با روش اجتهادی و با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی صورت گرفته است، ابتدا نظریه‌های رایج در دو بخشِ «مراد از صفت خلافت الهی» و «گستره حق مشارکت سیاسی» مورد بررسی قرار می­گیرد. سپس این نظریه‌ها به بوته­ نقد گذاشته شده و این نتیجه استخراج می­شود که: اول. صفت خلیفة ‌الهی انسان، صفتی اکتسابی است و دوم. گستره حق مشارکت بر اساس این نظر در غیر از مشروعیت­بخشی به حکومت اسلامی است بر همین اساس «عدم تساوی در حق مشارکت» از خلافت الهی انسان فهم می­شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Theory of human divine caliphate as a basis for difference and equality in the right to political participation with emphasis on interpretation of

نویسندگان [English]

  • Seeyed Mohammad Sadegh Kazemi 1
  • Seyyed Mohammadreza Ahmadi Tabatabaei 2

1 Ph.D. Student in Political Science at Imam Sadiq University.

2 Faculty member of Imam Sadiq University.

چکیده [English]

The question of the sovereignty of the people has always been one of the most common questions in political thought. This question has had different answers throughout history. These responses, sometimes expressed in terms of ontology, anthropology, and sometimes with regard to the effects of the transfer of government to the people, have addressed the issue of equality or inequality of individuals in exercising this right. One of the common answers to this question in research that has attempted to understand the above question in Shiite political thought is to pay attention to the theory of human divine caliphate. At first glance, it seems that sovereignty can be equally proven to the people. This means equal voting rights and the like. However, with more precision in this theory, different results can be found. Therefore, in this study we seek to answer the question: "What is the relation between the theory of human divine caliphate and equality in the exercise of the right to participate and vote?" In answer to this question, which was done by an analytical-descriptive method, first The prevailing views in the theory under discussion were emphasized by Sadr's views and then the conclusion was drawn that the attribute of the human divine caliph is an acquired attribute and therefore cannot be a basis for equal participation in the right of participation. However, it can be concluded that "inequality in voting" and generally "inequality in the exercise of sovereignty" can be extracted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Democracy
  • Election
  • Human divine caliphate
  • Legetemicy
  • Mohammad Bagir Sadr
  • Political Participation
قرآن کریم.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
ابراهیم­زاده، عبدالله (1389). «جایگاه و نقش ولایت و رهبری در اسلام»، نشریه علمی مربیان. 11 (36)، 11-5.
ابن بابویه، محمد بن علی (1395). کمال الدین و تمام النعمه (2ج). تهران: اسلامی.
جوادی آملی،‌ عبدالله (1381). تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ صورت و سیرت انسان در قرآن.‌ قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر انسان بر انسان. قم: اسراء.
حائری، سیدکاظم (1424). ولایه الامر فی عصر الغیبه.‌ قم: ‌مجمع اندیشه اسلامی.
حلى، حسن (1380). ‏تهذیب الوصول الى علم الأصول. لندن: مؤسسه الامام علی (علیه‌السلام).
خطیبی، مهدی (1396)، «روش‌شناسی استنباط حکم شرعی»، نشریه علمی عیار پژوهش در علوم انسانی. (15)، 22-5.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: ‌دارالقلم.
شجاعی، مرتضی (1391). «خلافت انسان و مبانی قرآنی آن از دیدگاه ملاصدرا»، نشریه علمی اندیشه نوین دینی. 8(29)، 126-103.
صدر، ‌سیدمحمدباقر (1436ق). الاسلام یقود الحیاه. قم: ‌شریعت.
طاهری خرم‌آبادی، سیدحسن (1390). ولایت فقیه و حاکمیت ملت. قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی، ‌سیدمحمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن (20ج).‌ بیروت: ‌مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طبرسی، امین الاسلام (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (10ج). تهران: ناصر خسرو.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین ‏(4ج). هجرت: قم.
فیرحی، داود (1377)، «مفهوم مشارکت سیاسی»، نشریه علمی علوم سیاسی. 1(1)، 69-38.
قمی، علی بن ابراهیم (1404ق). تفسیر قمی (2ج). قم: دارالکتب.
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا (1368). تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کاشف‌الغطاء، ‌جعفر (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء. قم: ‌انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). اصول کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محسنی، علی (1384). «امام علی (علیه‌السلام) و رویکرد مردمی به مقوله حکومت و خاستگاه آن»، نشریه دانش سیاسی. 1 (1)، 158-129.
منتظری،‌ حسینعلی (1409ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه‌. قم: نشر تفکر‌.
نلسون،‌ جان ام (1379). مشارکت سیاسی در درک توسعه سیاسی (‌پژوهشکده مطالعات راهبردی، مترجم). ‌تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
هانتینگتون، ساموئل (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی (محسن ثلاثی، مترجم). تهران: نشر علم.
 
Badie, Bertand, Berg-schlosser, dirk & Morlion, Leonardo (2001). nternational Encyclopedia of Political scince. united states of America: Library of congress.
Dahl, Robet A. (1963). Modern Political Analysis. NewJersey: Prentice-Hall.
Huntington, Samuel. P. & Nelson, Joan M. (1976). No easy choice Political participitatio in developing countries. Massachsetts: Harvarf university.
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 33
تالیف مقاله
فروردین 1400
صفحه 267-290
  • تاریخ دریافت: 27 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 13 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 آذر 1399