نشریه «دانش سیاسی»

تبیین نقش منابع رانتی در ساختار قدرت دولت بر اساس رویکرد دیالکتیکی شبکه های سیاسی (مطالعه موردی: دولت بحرین)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست‌گذاری و حکمرانی سیاسی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش جامعه شناسی سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

3 دانشیار گروه علوم سیاسی،دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

چکیده

یکی از جنبه های کلیدی دولت ها مربوط به ساختار قدرت آنها می باشد.دولت ها از نظر ساختار قدرت مانند یکدیگر نیستند و از گستره مختلفی برخوردارند. ازجمله عوامل تاثیرگذار بر ساختار قدرت دولت ها مربوط به بهره مندی از منابع رانتی می باشد.در این خصوص یکی از نظریاتی که دولت های برخوردار از منابع رانتی را تجزیه و تحلیل نموده است،نظریه دولت رانتیر است.تحقیقات موجود در این نظریه از کاستی هایی مانند ضعف متدولوژی جهت تبیین نقش منابع رانتی بر ساختارقدرت دولت برخوردار می باشد.لذا هدف اصلی این مقاله تقویت دانش موجود درنظریه دولت رانتیر ازطریق استفاده از یک رویکرد جدید یعنی رویکرد دیالکتیکی شبکه های سیاسی برای تبیین نقش منابع رانتی در ساختار قدرت دولت می باشد.مطالعه موردی دولت رانتیر بحرین می باشد.سوال اصلی این است که منابع رانتی چه نقشی درساختار قدرت دولت بحرین بر اساس رویکرد دیالکتیکی شبکه های سیاسی دارد؟رویکرد محقق تبیینی است. چارچوب نظری مبتنی بر رویکرد دیالکتیکی شبکه های سیاسی است که برای یافته های کیفی از ابزار اسنادی استفاده می گردد و برای یافته های کمی در تحلیل شبکه ای، از نرم افزار(SOCNETV) استفاده می گردد.نتایج این مقاله نشان می دهدکه منابع رانتی نقش زیادی درایجاد مدل حامی-مشتری درساختار قدرت دولت بحرین دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the role of rentier sources in the power structure of government based on the dialectical approach of political networks (Case- study: Bahraini government)

نویسندگان [English]

  • Azam Khani Valdani 1
  • Hossein Masoudnia 2
  • Seeyed Javad Emam jomeh zadeh 3

1 Ph. D. Candidate of political science, (Political Sociology),,Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan

2 Associate Professor of Political Science, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan

3 Associate Professor of Political Science, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan,

چکیده [English]

A key aspect of states is their structure of power. States are not like each other in power structure, and they are different. One of the effective factors on the structure of states power is related to the use of rental resources. In this regard, one of the theories that analyzed these states is rentier state theory. Existing researches in this theory has some deficiencies, such as the methodology weakness to explain the role of rental sources on the structure of state power. So the main purpose of this paper is developing the knowledge in rentier state theory through the use of a new theoretical-experimental approach, namely the political networks dialectical approach to explaining the role of rental resources in the structure of state power. A case study is state of Bahrain. The main question is, what is the role of the rental resources in the power structure of the Bahrain state based on the political networks dialectical approach? The researcher's approach is explanatory. The theoretical framework is based on the political networks dialectical approach using of the documentation tool for qualitative findings, and of the quantitative tool (by SOCNETV software) for quantitative findings in network analysis. The results of the paper show that rental resources play a major role in building the patron-client model in the power structure of the Bahrain state, and the political networks dialectical approach is also useful in analyzing this kind of structure.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Bahrain
  • Dialectical Approach
  • Patron-Client
  • Political Networks
  • Power Structure
  • Rentier State
آجیلی، هادی؛ گودرزی، کیهان؛ و شربتی، وحید (۱۳۹۲). «آسیب‌شناسی قیام مردم بحرین در قالب جنبش‌های اجتماعی نوین»، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی. 2(4)، 32-9.
ابوالحسنی، سیدرحیم (1392). «تحلیل شبکه‌ای، سرمایه اجتماعی و حوزه سیاست: درآمدی بر رویکرد سیاست شبکه‌ای»، فصلنامه سیاست. 43(2)، 157-139.
اسکات، جان (1394). «پژوهش در مورد قدرت»، راهنمای جامعه‌شناسی سیاسی (جلد1). کیت نش و آلن اسکات (قدیر نصری و محمد علی قاسمی، مترجمان). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
اسکاچپول، تدا (1382). «دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی (محمدتقی دلفروز، مترجم). 6(11)، 141-119.
جمهوری اسلامی ایران: وزارت بازرگانی (1364). بحرین. تهران: وزارت بازرگانی.
حاتمی، محمدرضا، و بغیری، علی (1392). «جنبش‌های اسلامی بحرین»، دائرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی (جلد4). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1388). «هلال شیعی؛ فرصت‌ها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران، اعراب و آمریکا»، دانش سیاسی. 5(1)، 192-159.
حشمت‌زاده، محمدباقر (1390). «الگوی آونگی در تحلیل مطالبات ملی: آزادی و امنیت-استبداد و بحران»، دانش سیاسی. 7(13)، 114-87.
ذوالفقاری، مهدی (1399). «نظریه انتقال قدرت و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دانش سیاسی. 16(31)، 168-145.
کریستال، جیل (1378). نفت و سیاست در خلیج فارس حکومت‌گران و بازرگانان در کویت و قطر (ناهید سلامی‌ و شاپور جورکش، مترجمان). تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
کشاورزشکری، عباس، و سالم، ملیحه (1397). «زمینه های ساختاری و کارگزاری نهضت ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی ایران»، دانش سیاسی. 14(27)، 90-61.
لوسیانی، جیاکومو (1386). «نفت و اقتصاد سیاسی خارومیانه در روابط بین‌الملل»، روابط بین‌المللی خاورمیانه. لویست فاست (سیدمحسن علوی‌پور: مترجم)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
میرترابی، سعید (1385). مسائل نفت ایران. تهران: انتشارات قومس.
نوگت، جفری و توماس، تئودور (1369). بحرین و خلیج فارس (همایون الهی، مترجم). تهران: قومس.
نیکو، حمید (1391). «ماهیت‌شناسی جنبش سیاسی بحرین»، فصلنامه پانزده خرداد. 3(32)، 142-115.
واعظی، محمود ( 1392). بحران‌های سیاسی و جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه: نظریه‌ها و روندها. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
 
al-Mdaires, Falah (2002). Shiism and Political Protest in Bahrain, DOMES: Digest of Middle East Studies. 11(1), 20-44, https://doi.org/10.1111/j.1949-3606.2002.tb00440.x
Al-Rumaihi, Mohammed Ghanim (1973). Social and political change in Bahrain since the First World War. (Durham theses, Durham University), http://etheses.dur.ac.uk/7942/
Bahrain Center for Human Rights (2003). Discrimination in Bahrain: The Unwritten Law, 1-30, http://www.bahrainrights.org/files/ BCHRreportonDiscrimination.pdf
Bahrain Human Development Report (2018). Pathways to Sustainable Economic Growth in Bahrain, DERASAT, http://hdr.undp.org /sites/default/ files/bahrain_hdr_2018.pdf
Basedau, Matthias & Lacher, Wolfram (2006). A Paradox of Plenty? Rent Distribution and Political Stability in Oil States, GIGA Research Program: Dynamics of Violence and Security Cooperation. N.21, 1-32, www.giga-hamburg.de/workingpapers
Beblawi, Hazem (1987). In Hazem Beblawi and Giacomo Luciani (eds.), The Rentier State in the Arab World. 19, London and New York: Routledge.
Brinkerhoff, Derick W. & Goldsmith, Arthur A. (2002). Clientelism, Patrimonialism and Democratic Governance: An Overview and Framework for Assessment and Programming, 1-51, https://www .researchgate.net/ publication/242081681
Cipriani, Paul. (2012). Oil Wealth and Regime Stability in Light of the Arab Spring, journal where submitted, McGill University. 1-21, http://www.Graphite publications.com.
Collier, p. , & Hoeffler, A. (2009). Testing the neocon agenda: democracy in resource-rich societies, European Economic Review. 53(3), 293–308.
Common, Richard K. (2008). Administrative change in the Gulf: Modernization in Bahrain and Oman, International Review of Administrative Sciences. 74 (177), https://www.researchgate.net /publication/249688897
Compston, Hugh (2009). Policy Networks and Policy Change: Putting Policy Network Theory to the Test. London: Palgrave Macmilian.
Congressional Research Service (2019). Bahrain: Unrest, Security, and U.S. Policy, https://fas.org/sgp/crs /mideast/95-1013.pdf
Dobratz, Betty A; Waldner, Lisa K; & Buzzell, Timothy (2016). Power, Politics, and Society: an Introduction to Political Sociology. New York: Routledge.
Domhoff, G. William (1975). Analyzing Power Structures, Critical Sociology. 5(3), 3-5, http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/ 089692057500500301
Erlich, Reese (2012). Bahrain’s labor unions split over uprising, https://www.pri.org/stories/2012-12-13/bahrain-s-labor-unions-split-over-uprising
Eva, Sorensen & Torfing, Jacob (2007). In Sorensen, Eva and Torfing, Jacob, Introduction Governance Network Research: Towards a Second Generation, Theories of Democratic Network Governance. New York: Palgrave Macmillan.
Franklin, Rob (1985). Migrant Labor and the Politics of Development in Bahrain, Middle East Research and Information Project. 132, 6-32, http://www.jstor.org/stable/3011055
Gengler, Justin J. (2015). Group Conflict and Political Mobilization in Bahrain and the Arab Gulf: Rethinking the Rentier State. Indiana University Press.
Gillespie, Carol Ann & Gritzner, Charles F. (2002). Bahrain. Philadelphia: Chelsea House Publishers.
Jones, Marc Owen (2017). History of Bahrain, The Middle East and North Africa, https://www.researchgate.net/publication/315774944_History_of_Bahrain
Kamrava, Mehran (2018). Oil and Institutional Stasis in the Persian Gulf, Journal of Arabian Studies Arabia, the Gulf, and the Red Sea. 8(1), 1–12, https://doi.org/10.1080/21534764.2018.1546929
Kaye, Dalia Dassa; Wehrey, Frederic; Grant, Audra K; & Stahl, Dale (2008). More Freedom, Less Terror? Liberalization and Political Violence in the Arab World, RAND, https://www.rand.org/pubs/monographs/MG772.html
Knoke, David (1988). Power Networks, The Palgrave Handbook of Political Elites. Edited by Heinrich Best and John Higley, London: Palgrave Macmillan.
Kreishan, Fuad M; Elseoud, Abou Mohamed Sayed; & Selim, Mohammad (2018). Oil Revenue and State Budget Dynamic Relationship: Evidence from Bahrain, International Journal of Energy Economics and Policy. 8(6), 174-179,https://www.researchgate.net/publication/329309994_Oil_Revenue_and_State_Budget_Dynamic_Relationship_Evidence_from_Bahrain
Louer, Laurence (2012). Houses Divided: the Splintering of Bahrain’s Political Camps, Carnegie Endowment for International Peace. http://carnegieendowment.org/sada/2012/04/04/houses-divided-splintering-ofbahrain- s-political-camps/a6eo.
Louer, Laurence (2015). The Arab Spring Effect on Labor Politics in Bahrain and Oman, International journal of archaeology and social sciences in the Arabian peninsula. https://journals.openedition .org/cy/2865
Lutterbeck, Derek (2012). Arab Uprisings, Armed Forces, and Civil–Military Relations, Armed Forces & Society. 39(1), 28-52, https://doi.org/ 10.1177/0095327X12442768.
Mahdavy, Hossein (1970). The Patterns and Problems of  Economic Development in Rentier States: the Case of Iran, Studies in the Economic History of the Middle East: from the Rise of Islam to the Present Day. London: Oxford University Press.
Marsh, David & Smith, Martin (2000). Understanding Policy Networks: towards a Dialectical Approach, Political Studies. 48, 4-21, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1467-9248.00247
Niko, Samuel (2016). Mexican Political Elite: Social Network Analysis, Social Networks. https://www .researchgate.net/publication/295855284
Nonneman, Gerd & Kamrava, Mehran (2016). Ruling Families and Business Elites in the Gulf Monarchies: Ever Closer?, Chatham House.  https://www.researchgate.net/publication/310150057
Qubain, Fahim I. (1955). Social Classes and Tensions in Bahrain, Middle East Journal. 9 (3), 269-280, http: //www.jstor.org/stable/4322721
Ross, Michael (2001). Does Oil hinder Democracy?, World Politics. 53(3), 325-61, https://www.research gate.net/publication/236710633
Rubin, Barnett R. (1992). Poitical Elites in Afghanistan: Rentier: State Building, Rentier State Wrecking, International Journal of Middle East Studies. 24(1), 77-99, https://doi.org/10.1017/S00207438000 01434
Schaap, Linze (2007). In Sorensen, Eva and Torfing, Jacob, Closure and Governance, Theories of Democratic Network Governance. New York: Palgrave Macmillan.
Sinclair, Philip A. (2011). The political networks of Mexico and measuring centralization, Procedia Social and Behavioral Sciences. 10, 26–35, https://core.ac.uk/download/pdf/82325289.pdf
The global economy (2018). Bahrain, State legitimacy index, https://www.theglobaleconomy.com/ Bahrain /state _legitimacy_index/
Verkoren, Willemijn & Kamphuis, Bertine (2013). State Building in a Rentier State: How Development Policies Fail to Promote Democracy in Afghanistan, International Institute of Social Studies. 44(3), 501–526, https://doi.org/10.1111/dech.12029
Vittori, Jodi (2019). Bahrain’s Fragility and Security Sector Procurement, CARNEGIE: Endowment for International Peace. https://carnegieendowment.org/2019/02/26/bahrain-s-fragility-and-security-sector-procurement-pub-78443
Winckler, Onn (2013). The Arab Spring: Socioeconomic Aspects, Middle East Policy. 20(4), 68-87, https://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1111/ mepo.12047
نشریه «دانش سیاسی»
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 33
تالیف مقاله
فروردین 1400
صفحه 27-58
  • تاریخ دریافت: 28 آبان 1398
  • تاریخ بازنگری: 20 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 08 تیر 1399