دو فصلنامه علمی دانش سیاسی

تحلیل عملکرد جنبش حوثی های یمن بر اساس رویکرد جابری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مطالعات منطقه‌ای)

نویسندگان

1 عضو هیات علمی مرکز پژوهشی تمدن اسلامی و دین پژوهی پیامبر اعظم، قم، جمهوری اسلامی ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه یزد، یزد، جمهوری اسلامی ایران

3 دانشجوی دکترای مطالعات انقلاب اسلامی. دانشگاه شاهد. تهران. جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

احیاگری دینی، مهم­ترین تحول دهه­های پایانی قرن بیستم به شمار می­رود که در جهان اسلام در قالب جنبش­های اسلامی، پدید آمدند. از جدیدترین این جنبش­ها، جنبش حوثی­های یمن است که هنوز کاملاً شناخته نشده است؛ زیرا بیشتر تحلیل­های پیرامون این جنبش که از دل زیدیه برخاسته، ژورنالیستی و فاقد چهارچوب علمی مناسب می­باشد. بنابراین مقاله حاضر، رویکرد جابری را برای تحلیل علمی این جنبش اسلامی به‌کار برده است.پرسش اصلی این است: تحلیل عملکرد جنبش حوثی‌های یمن در چهارچوب نظریه جابری چیست؟ بدین‌منظور از مدل تحلیلی جابری که بر مؤلفه­های عقیده، قبیله و غنیمت استوار است و از روش کیفی تحلیلی توصیفی بهره برده­ایم. بدیع بودن نظریه جابری و نوبودن کاربست آن در تحلیل و نیز برجسته کردن عناصر کلیدی نظریه جابری در جنبش حوثی­ها، از نوآوری‌های این مقاله است. مهم­ترین دستاورد پژوهش حاضر، بررسی علمی و روشمند جنبش حوثی­های یمن و ارائه الگویی جهت شناخت ماهیت و عملکرد جنبش­های اسلامی و بازخوانی مسائل جاری جهان اسلام است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Anahysing Yemen's Houthi Movement on the basis of Jabberi approach

نویسندگان [English]

  • Mortaza Shirodi 1
  • Mojtab Soltani 2
  • Mohamadtagi Agaei mazara sahi 3

1 member of Imam Sadiq Research Instiute for islamic seicieces.

2 M.A. in Political Science from Yazd University.Yazd.IR>IRAN

3 Ph.D Student in Islamic Revolution Studies,Shahed University.Tehran.I.r.IRAN

چکیده [English]

Religious restoration has been the most important change in the latest decades of the twentieth century which came on the scene in the world of Islam in form of Islamic Movements. Houthi movement is one of these important movements about which little is known. Almost all analyses about Houthi movement which is originated from Zaydiyeh are journalistic in nature. However, the current study has scientifically analyzed the movement through Jaberi approach. Whether it is possible to analyze formation and function of the movement through this approach is the main question of the present research. It seems that the approach has provided a new basis for understanding arabic political reasoning which helps understanding the Islamic movement. Jaberi's analytical model includes components of faith (belief), tribe and booty which are employed in the current study. Innovatory nature of this model in analyzing a movement is among its merits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Belief
  • Booty
  • Jaberi
  • Houthi Movement
  • Tribe
  • Zaydieh
اشرفی، جمال (1392). «نگاهی به پیشینه جنبش اسلامی در یمن»، پژوهش‌های منطقه­ای. 2(10)، 272-241.
امیردهی، ع.ر (1389). «یمن؛ ازحاکمیت سیاسی تا روابط جمهوری اسلامی ایران»، اندیشه تقریب. 6(23)، 130-117.
بخشایش اردستانی، احمد و مالکی، محمد (1395). «بازخوانی سنت در اندیشه اسلامی؛ مقایسه نقد عقل اسلامی محمد ارکون و نقد عقل عربی محمد عابد الجابری»، مطالعات سیاسی. 9(34)، 18-1.
جابری، محمد عابد (1384). عقل سیاسی در اسلام (عبدالرضا سواری، مترجم). تهران: گام نو.
جابری، محمد عابد (1391). سقراط‌هایی از گونه‌ای دیگر: روشنفکران در تمدن عربی براساس دیدگاه و منابع اهل تسنن (سیدمحمد آل مهدی، مترجم). تهران: فرهنگ جاوید.
جانباز، علی و قزوینی حائری، یاسر (1390). «یمن سرزمین قبایل»، ماهنامه زمانه. 10(12)، 33-30.
خاکرند، حسن (1393). «نگاهی کوتاه به نهضت حوثی­ها در کشور یمن»، فرهنگ اسلامی. 2(10)، 118-105.
دارا، جلیل و بابایی، محمود (1394). «بازخوانی جنبش انصارالله یمن در بستر انقلاب اسلامی ایران»، پژوهش‌های انقلاب اسلامی. 4(15)، 150-129.
دغشی، محمد احمد (1389). «تبارشناسی حوثی­ها»، پگاه حوزه. (270). 45-20.
سرخیل، بهنام و خزعلی، فاتن (1396). «تصویرسازی تهدیدانگار از جمهوری اسلامی ایران توسط ایالات متحده آمریکا»، دانش سیاسی. 13(26)، 133-103.
سلطانیان، فاطمه (1395). نقش ساختار قبیله­ای در تحولات سیاسی یمن در سه دهه اخیر. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک ش: b8e260594b58a3711504c14d955c7f23).
شفق، غلامرضا (1388). «نگاهى به برخى ایده‌هاى اجتماعى جابرى»، معرفت. 18(139)، 178-157.
طباطبائی­فر، سیدمحمد (1395). حوثیان یمن، پیشینه و رویکردهای کلامی و سیاسی. تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب و مجمع جهانی اهل بیت (علیهم‌السلام).
عباسی، مجید و گلچین، سعید (1394). «انقلاب اسلامی ایران و ژئوپلیتیک تشیع در یمن: از هویت‌یابی تا بیداری»، مطالعات راهبردی بسیج. 18(69)، 102-69.
عبداللطیف، کمال (2004).  التراث و النهضه قرائات فی اعمال محمد عابد الجابری. بیروت: نشر مرکز الدراسات الوحده العربیه.
غریب رضا، حمیدرضا (1394). اویس خمینی: جنبش الحوثی یمن و دیدگاه­های شهید حسین الحوثی. قم: دفتر نشر معارف.
فوزی، یحیی (1391). «علل شکل‌گیری و ماهیت جنبش‌های سیاسی در خاورمیانه، بررسی موردی جنبش سیاسی در یمن»، مطالعات سیاسی جهان اسلام. 1(1)، 34-17.
فوزی، یحیی (1392). «جریان­شناسی فکری جنبش بیداری اسلامی»، مطالعات انقلاب اسلامی. 10(33)، 140-123.
کریملو، داود (1394). کتاب سبز یمن. تهران: وزارت امور خارجه.
کوشکی، محمد صادق؛ ایرامی، زیور و میرحسینی، فرشته (1391). «بررسی زمینه‌ها و علل مشترک تحولات جهان عرب در سال‌های 2012-2011»، پژوهش‌های انقلاب اسلامی. 1(1)، 184-153.
کوهن‌، جرالد آلن‌ (1397). نظریه تاریخ مارکس (محمود راسخ افشار، مترجم). تهران: اختران.
گنج‌خانی، احمد (1396). «جنبش انصارالله یمن و نسبت آن با انقلاب اسلامی ایران». (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، قابل بازیابی از گنج، پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک ش: ceda4cba7c67ed767efdf174338a8e55).
مددی، جواد (1393). «نقش انصارالله در رهبری تحولات یمن»، مطالعات راهبردی جهان اسلام. 2(58)، 56-33.
ﻣﺴﻌﻮﺩﻧﻴﺎ، ﺣﺴﻴﻦ و ﺗﻮﺳﻠﻲ، ﺣﺴﻴﻦ (1391). «ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲ ﺟﻨﺒﺶ ﺷﻴﻌﻲ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ»، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ. 1(3)، 142-125.
ملائکه، سیدحسن؛ علی اکبریان هاوشکی، مصطفی (1398). «علل ساختاری پیدایش و عملکرد جنبش الحوثی و پیامدهای منطقه‌ای تأسیس این جنبش سیاسی ـ نظامی»، تحقیقات سیاسی بین‌المللی. 11(39)، 120-97.
منتظرالقائم، اصغر (1396). نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (علیهم‌السلام) (قرن اول هجری). قم: بوستان کتاب.
موسوی‌نژاد، سیدعلی­قنبر (1384). تراث الزیدیه. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
میراحمدی، منصور و احمدوند، ولی محمد (1394). «هویت و مبانی فکری جنبش انصارالله در یمن»، اندیشه سیاسی در اسلام. (2و3)، 165-145.
نجابت، روح‌الله (1393). «جنبش انصارالله حزب‌اللهی دیگر در شبه جزیره عربستان»، پاسدار اسلام. (391 و 392)، 59-58.
نجابت، روح‌الله و کوشکی، محمدصادق (1395). انصارالله در یمن از تأسیس تا تثبیت (2013-2004). قم: معارف.
ﻧﻮﺭﻣﺤﻤﺪﯼ، ﻣﺮﺗﻀﯽ؛ ﺟﻮﮐﺎﺭ، ﻣﻬﺪﯼ و ﻓﺮﺟﯽ، ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ (1392). «ﺑﺮﺭﺳﻲﭼﺎﻟﺶهای دولت ـ ﻣﻠﺖسازی در یمن»، ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺎﻋﻲ. 21(84)، 98-69.
نوری، سیدمحمدعلی (1397). تاریخ اسلام در اندیشه محمد عابد جابری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نوری، محمدعلی (1389). «تاریخ در منظومه فکر جابری»، نشریه تاریخ اسلام. بدون شماره دوره (39)، 166-145.
وزیریان، امیرحسین (1398). «تحلیل سیسات رژیم پهلوی در منطقه خلیج فارس»، نشریه علمی دانش سیاسی. 15(1)،271-296.
ولایتی، علی اکبر؛ محمدی، رضاسعید (1389).«تحلیل تجارب همگرایی در جهان اسلام»، نشریه علمی دانش سیاسی. 6(1)،151-180.
هوشنگی، حسین (1398). «نقش مدرنیته در توسعه بنیادگرایی در جهان اسلام»، نشریه علمی دانش سیاسی. 6(1)، 181-210.
یزدانی، علی؛ جان احمدی، فاطمه (1391). «بسترها، زمینه‌ها و چالش‌های پیدایی جنبش زیدیه در یمن»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. 3(8)، 134-113.
دو فصلنامه علمی دانش سیاسی
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 33
تالیف مقاله
فروردین 1400
صفحه 163-188
  • تاریخ دریافت: 04 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 17 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 25 تیر 1399