بررسی و نقد ادله آیت الله بروجردی در باب ولایت فقیه در عصر غیبت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست اسلامی)

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

2 استادیار علوم سیاسی، گروه مطالعات انقلاب اسلامی و مسائل ایران، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

به واسطه‌ جایگاه عالی آیت‌الله بروجردی در فقه معاصر شیعه، بررسی نظرات ایشان در باب حوزه اختیارات فقهاء در عصر غیبت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سؤال اصلی مقاله این است که نظر آیت‌الله بروجردی در باب ولایت فقها در عصر غیبت چیست؟ در باب نظر آیت‌الله بروجردی در مورد رابطه‌ دین و سیاست و نیز مسئله ولایت فقیه و دایره اختیارات فقیه، سوءبرداشت‌هایی در جامعه کنونی رایج است که مراجعه به آثار و منابع اصلی فقهی در این باره می‌تواند در رفع این سوءبرداشت‌ها مؤثر باشد. آیت‌الله بروجردی در آثار متعددی به ارائه دلایلی در باب نظر خویش در مورد ولایت فقیه پرداخته‌اند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل و استنباط فقهی به بررسی نظر آیت‌الله بروجردی در باب ولایت فقیه پرداخته شده است و ادله‌‌ای که ایشان در مستند کردن نظر خویش به ‌کار گرفته‌اند مورد بحث و نقد واقع شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بر خلاف تصور اولیه رایج، آیت‌الله بروجردی قائل به ولایت عامه‌ فقهاء در عصر غیبت بوده‌اند و ولایت را منحصر در امور حسبیه نمی‌دانستند. نقدهای صورت گرفته در مقاله نشان می‌دهد که هر چند در جزئیات ادله می‌توان برخی از استنتاجات صورت گرفته را مورد نقد و اشکال قرار داد، اما کلیت ادله مطرح شده از وزانت و دقت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and critique of Ayatollah Boroujerdi's arguments about the authority of the jurist in the age of absence of the Infallible

نویسندگان [English]

  • Milad Gholami 1
  • mojtaba azizi 2

1 Master's student of Islamic Studies and Political Science, Imam Sadiq University, Tehran, I.R.Iran.

2 Assistant Professor of Political Science, Department of Islamic Revolution and Iranian Issues, Imam Sadiq University, Tehran, I.R.Iran (Corresponding author).

چکیده [English]

Grand Ayatollah Boroujerdi was one of the most prominent contemporary Shia jurists and the head of the seminary in Qom. Ayatollah Boroujerdi's political thought has always been questionable and ambiguous.In general, Shiite jurists have had two positions on the issue of guardianship of jurists throughout history. Some jurists, such as Imam Khomeini, believe that during the absence of the Infallible, all the powers and political duties of the Imam are the responsibility of the comprehensive jurist. This responsibility of the jurists, in the era of the absence of the jurist, is considered as the political ruler of the society and responsible for the formation of the Islamic government and the implementation of the religious limits.
Some scholars, citing the assumption that Ayatollah Boroujerdi did not have a significant political activity during his tenure, consider him to be opposed to the theory of guardianship of the jurispruden  during his absence, and others, citing his surviving books and some other historical documents. That he believes in the absolute guardianship of the jurisprudent It is of particular importance to examine the views of this prominent jurist on the jurisprudence of the jurisprudent and the jurisdiction of the jurists during the time of absence. Regarding Ayatollah Boroujerdi's views on the relationship between religion and politics, as well as the issue of governance of jurists and the jurisprudential authority, there are common misconceptions in today's society. In several works, Ayatollah Boroujerdi has presented reasons for his views on governance of jurists   In this research, Ayatollah Boroujerdi's opinion on  governance of jurists has been studied using the jurisprudential method and the arguments that he has used in documenting his opinion have been discussed and criticized. The results of this study show that, contrary to popular belief, Ayatollah Boroujerdi believed in the public guardianship of the jurists in the time of the Absence and did not consider the guardianship to be limited to the affairs of hasbeh. The critiques in the article show that although the details of some of the conclusions can be criticized in detail, the totality of the arguments presented has great weight and accuracy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Government
  • jurisprudence
  • Seyyed Hossein Boroujerdi
  • Religious affairs
  • The age of occultation
آخوند خراسانی، محمدکاظم (1435ق). کفایة الاصول. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن حمزه (طوسی)، محمد بن علی (1408ق). الوسیلة الی نیل الفضیلة. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
استرآبادی، محمدامین (1436ق). الفوائد المدنیه. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
بروجردی، سید حسین (1375). البدر الزاهر فی صلاة الجمعه و المسافر. تقریر و حاشیه حسینعلی منتظری، قم: دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله منتظری.
بروجردی، سید حسین (1384). تبیان الصلاة. تقریر علی صافی گلپایگانی، قم: گنج عرفان.
بروجردی، سید حسین (1388). مجموعه استفتائات. قم: مؤسسه آیت‌الله العظمی بروجردی.
تبریزی، جواد (1374). حواشی بر صراط النجاه للخوئی. قم: دفتر نشر برگزیده.
جوادی آملی، عبدالله (1383). ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت. قم: اسراء.
حمزه بن علی، ابن زهره (1392). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع. تهران: موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1378). ولایت فقیه (حکومت اسلامی). تهران: عروج.
خمینی، سید روح‌الله (1379). کتاب البیع. تهران: عروج.
خویی، سید ابوالقاسم (1374). صراط النجاه فی اجوبه الاستفتائات. به کوشش و تحشیه آیت‌الله جواد تبریزی، بی‌جا: بی‌نا.
خویی، سید ابوالقاسم (1375). مصباح ‌الفقاهه. تقریر محمدعلی توحیدی، قم: مؤسسه احیاء آثار امام ‌الاخوئی.
خویی، سید ابوالقاسم (1383). التنقیح فی شرح المکاسب. به کوشش میرزا علی غروی تبریزی، نجف: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
دیلمی، شیخ ابى یعلی (1414ق). المراسم العلویة فی الفقه و الأحکام النبویّة. قم: معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت (علیهم‌السلام).
رجحان، سعید (1378). فتوا و مکانیسم آن. تهران: سوره مهر.
سروش محلاتـی، محمـد (1395). تـأملی در مبنـای حکـومتی آیت‌الله بروجـردی. تهران: روزنامـه جمهوری اسلامی، صفحه حوزه.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1436ق)، الروضه البهیه فی شرح اللعمه الدمشقیه. قم: دارالعلم.
طباطبایی، صادق (1387). خاطرات سیاسی ـ اجتماعی. تهران: نشر عروج.
طحان ‌نظیف، هادی؛ قلیچ‌پور، سجاد و پاک‌نژاد، امین‌الله (1398). «ولایت فقیه در اندیشه آیت‌الله مهدوی کنی»، نشریه علمی دانش سیاسی. 15(30)، 488-465.
علی‌مردانی، نرگس (1390). زلال حکمت، در اخلاق زندگی و سیر و سلوک آیت‌الله العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی. قم: وزراء.
کاشفی خوانساری، سید علی (1385). آیت‌الله بروجردی. تهران: انتشارات مدرسه.
کدیور، محسن (1387). حکومت ولایی. تهران: نشر نی.
گرامی، محمدعلی (1394). نظر آیت‌الله بروجردی در مورد ولایت فقیه و انقلاب مشروطه. خبرگزاری مشرق، کد خبر 400875، فروردین 1394.
مطهری، مرتضی (1377). ولاء‌ها و ولایت‌ها. قم: صدرا.
مظفر، محمدرضا (1390). اصول الفقه. قم: دارالعلم.
معین، محمد (1388). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 36
تالیف مقاله
مهر 1401
صفحه 515-538
  • تاریخ دریافت: 21 فروردین 1399
  • تاریخ بازنگری: 09 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 21 مرداد 1401