دو فصلنامه علمی دانش سیاسی

مرور سیستماتیک مؤلفه‌های مؤثر در الگوی عملیات روانی از دیدگاه نویسندگان ایرانی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست‌گذاری و حکمرانی سیاسی)

نویسنده

هیئت علمی روانشناسی ، گروه تخصصی روانشناسی، دانشکده اجتماعی و فرهنگی ، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، جمهوری اسلامی، ایران.

10.30497/pkn.2023.241778.2901

چکیده

پژوهش‌های زیادی در ارتباط با عملیات روانی انجام شده است. همین امر اقتضای آن دارد که از منظری کلان، نسبت به تجمیع دیدگاه‌ها و تولید رویکردی جامع اقدام شود. پژوهش حاضر به‌منظور به دنبال ارائه پاسخ به این پرسش است که: مؤلفه‌های مؤثر بر الگوی عملیات روانی از دیدگاه محققان ایرانی کدامند؟ جهت گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و برای تحلیل داده‌ها از مرور نظام‌مند (سال‌های 1380-1400) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که: از دیدگاه نویسندگان ایرانی، پنج دسته از مؤلفه‌ها مدنظر می‌باشند؛ سه دسته نخست از جنس عوامل مؤثر بوده و شامل عوامل پایه، زمینه‌ای و تسهیل‌گر می‌شود. مؤلفه چهارم مؤثر ناظر بر تاکتیک‌های عملیات روانی بوده و حوزه‌های شناختی، هیجانی و رفتاری را شامل می‌شود. مؤلفه پنجم ناظر بر پیامدهای عملیات روانی است که به‌نوبه‌خود سه حوزه جامعه خودی، دشمنان و بازیگران بی‌طرف را دربرمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Systematic review of the effective components in the model of Psychological Operations from the perspective of Iranian writers

نویسنده [English]

  • abbaali Soleymani Khashab

Department of Psychological Operations, Media and Soft Warfare Center, Faculty of Culture and Soft Power, Imam Hossein University, Tehran, I. R. Iran.

چکیده [English]

The design of the present study was a qualitative meta-combination and systematic review. The statistical population of the study consisted of all articles performed in the field of psychological operations with a total of 124 articles in Iran and abroad, of which 40 articles with criteria related to the purpose of the present study were selected as the research sample. The research tools consisted of reviewing library documents and reviewing Persian articles in the field of keyword psychological operations, and the method of data analysis was content review and coding. The results showed that the characteristics of war costs, change in the structure of war and change in attitudes toward war are the basic and causal factors of psychological operations, and the characteristics of emerging technologies, modern warfare structure, cognitive and societal characteristics of underlying factors, accessibility indicators To the new knowledge, the conditions and position of psychological operations and coordination and consensus in psychological operations, facilitators and cognitive, emotion-based, behavior-oriented tactics formed the characteristics of psychological operations strategies in this study. Ultimately, operations for the community itself, the enemy community, and the neutral community group include the consequences of psychological operations. The final results of the research show that it provides an integrated model of psychological operations that can help to understand the scope of psychological operations. Keyword: Psychological Operations, Cognitive Warfare, Meta-Combined Model, Systematic Review

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological operations
  • Psychological warfare
  • Cognitive warfare
  • Transcombination model
  • systematic review
  • Islamic Republic of Iran
اردیزی، فرج‌الله (1393). «عملیات روانی در جنگ سوریه: بازیگران، اهداف و چگونگی اجرا»، فصلنامه عملیات روانی. 10(40)، 149-115.
افتخاری، اصغر (1391). الگوی جنگ روانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
افتخاری، اصغر و ذوالفقاری، مهدی (1393). «الگوی مدرن عملیات روانی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران»، مجلس و راهبرد. 21(78)، 233-202.
الیاسی، محمدحسین (1382). «عملیات روانی و آشوب‌های شهری»، فصلنامه مطالعات بسیج. 6(19)، 102-93.
الیاسی، محمدحسین (1383). «کاربرد عملیات روانی در جنگ‌های نامتقارن»، فصلنامه مطالعات بسیج. 7(23)، 22-1.
امینی، آرمین (1383). «عملیات روانی آمریکا برای حمله به عراق»، مطالعات خاورمیانه، 11(3و4)، 105-81.
ایزدی طامه، احمد و خلفی، حسن (1390). «شناسایی و تعیین شیوه­ها و روش­های عملیات روانی رژیم صهیونیستی علیه حزب‌الله در جنگ 33 روزه»، مجله روان‌شناسی نظامی. 2(8)، 82-69.
بهمنش، مرتضی (1387). کاربرد عملیات روانی در پشتیبانی از عملیات تاکتیکی، فصلنامه علوم و فنون نظامی. (12)، 130-115.
تشکری، محمود (1390). «سازوکارهای بهره­گیری نیروهای مقاومت بسیج از عملیات روانی در تحقق امنیت اجتماعی»، مجله مطالعات امنیت اجتماعی. 1(28)، 32-13.
جمالزاده، ناصر و رحیمی نیا، محسن(1398). «شوری هراسی و نقش آن در سیاست خارجی پهلوی دوم»، نشریه علمی دانش سیاسی. 15(1)،54-29.
حبی، محمدباقر و حاتمی، حمیدرضا (1388). «بررسی شیوه­های عملیات روانی علیه ایران از نظر نیروهای نظامی»، مجله روان‌شناسی نظامی. 1(1)، 42-33.
حسنی، قاسم (1387). «نقش و کارکرد عملیات روانی در جنگ 2003 با تأکید بر متقاعدسازی»، مجله طب نظامی. 10(4)، 310-303.
حسینی، حسین؛ علیئی، محمدولی و یوسفی، جعفر (1395). «عملیات روانی دشمن علیه مأموریت­های فرهنگی ـ اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، مجله پژوهش­های حفاظتی امنیتی. 5(17)، 53-41.
خزاعی، محبوبه؛ خاکپور، حسین و حسومی، ولی‌الله (1395). «بررسی روش‌ها و تکنیک‌های عملیات روانی در اسلام؛ مطالعه موردی دوران حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها)»، فصلنامه عملیات روانی. 11(45)، 34-7.
دلیرپور، پرویز (1397). «کاربست مدل تحلیل رفتار متقابل در حوزه عملیات روانی و قدرت نرم در جنگ­های نیابتی جهان اسلام»، مجله مطالعات سیاسی جهان اسلام. 7(3)، 100-81.
رفیع، حسین و قربی، سید محمدجواد (1390). «بازخوانی قدرت نرم؛ مطالعه موردی عملیات روانی»، فصلنامه مطالعات سیاسی. 3(12)، 173-139.
روشنی، رضا (1396). «چشم‌انداز و اولویت‌های ج.ا.ایران برای مقابله با عملیات روانی دشمن»، مجله مطالعات دفاعی استراتژیک. 16(71)، 142-121.
سبیلان اردستانی، حسن (1389). «عملیات روانی و دیپلماسی رسانه‌ای»، خبرگزاری فارس، پروتال جامع علوم انسانی. 8(50)، 61-54.
سجادپور، سید محمدکاظم و اجتهادی، سعیده (1389). «نگرش امنیتی غرب و تهدیات بین المللی پس از جنگ سرد»، نشریه علمی دانش سیاسی. 6(1)، 25-59.
سلیمانی، احمد؛ حاتمی، حمیدرضا؛ باصری، احمد و مرادی، حجت­اله (1390). «بررسی عملیات روانی آمریکا علیه عراق در جنگ 2003 میلادی»، مجله روان‌شناسی نظامی. 2(7)، 48-37.
شکوهی، حسین (1395). «میزان اثرگذاری اقدامات اداره عملیات روانی ناجا برای مقابله با عملیات روانی (در بعد فرهنگی اجتماعی)»، فصلنامه انتظامی اجتماعی. 8(3)، 150-129.
شهبازی، عزیزاله و شهابی، روح‌الله (1390). «کاربرد شیوه­­های تبلیغی در روند اجرای عملیات روانی و نقش روحیه ملی کشور مورد هجوم در کارایی و یا عدم کارایی آن»، مجله تحقیقات سیاسی بین‌الملل. (9)، 119-109.
صفایی، صفی الله (1398). «آسیب شناسی تهاجم فرهنگی در بین جوانان استان همدان»، نشریه علمی دانش سیاسی. 15(1)،173-194.
فرخی، میثم و شهبازی، امین (1395). «شناسایی تکنیک­های عملیات روانی رسانه­های عربستانی علیه جمهوری اسلامی ایران در حادثه منا (مطالعه موردی سایت­های خبری العربیه، کلمه و الشرق الاوسط)»، مجله مطالعات راهبردی بسیج. 19(70)، 127-103.
فرقانی‌نیا، جمشید و کمالی، سیدمحسن (1385). «آشنایی مختصر با عملیات ضد جنگ روانی»، فصلنامه علوم و فنون نظامی. 3(7)، 13-1.
فرهنگی، علی‌اکبر و احمدزاده کرمانی، روح‌ا... (1386). «عملیات روانی، زبان و ساختار آگاهی»، مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات. 3(8)، 16-1.
قادری، محدثه؛ حیدری‌نسب، علیرضا و خاکپور، حسین (1395). «عملیات روانی در اسلام؛ بررسی راهکارها و تکنیک‌های عملیات روانی مخالفانِ امام صادق (علیه‌السلام)»، فصلنامه عملیات روانی. 11(45)، 148-127.
قیصری، نوراله و قربی، محمدجواد (1391). «بررسی ابعاد نرم‌افزاری قدرت و پدیده عملیات روانی»، مهندسی فرهنگی. 6(65)، 145-114.
لنون، الکساندر (1389). کاربرد قدرت نرم، (سیدمحسن روحانی، مترجم)، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
لونی، مهدی و مراثی، محسن (1394). «تحلیل عملیات روانی نظام سلطه مبتنی بر القاء در صنعت پویانمایی (مورد مطالعه: سریال اژدها سواران)»، مجله پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی. 5(11)، 211-187.
متقی، ابراهیم و شهرابی فراهانی، محبوبه (1391). «جنگ نرم و انقلاب‌های رنگی آمریکا در کشورهای در حال گذر»، فصلنامه سیاست. 42(3)، 225-207.
مرادی،علی؛ طیبی جبلی، مرتضی و حیدریف محمدعلی(1395). «واکاوی فقهی و حقوقی عملیات روانی»، پژوهشنامه حقوق اسلامی. 2(44)، 173-149.
مرادی، حجت‌الله و علی‌نژاد، مهدی (1393). «تحلیلی بر نقش عملیات روانی آمریکا در جنگ سوم خلیج فارس»، فصلنامه عملیات روانی. 10(40)، 149-115.
مرادی، حجت‌الله؛ علوی، حمید و مقدسی، حیدر (1397). «نقش عملیات روانی در بحران ژئوپلیتیکی اوکراین»، مجله امنیت ملی. 8(27)، 163-137.
مینایی، حسین (1390). «نیروی دریایی راهبردی و عملیاتی‌سازی عملیات روانی استراتژیک»، فصلنامه علوم و فنون نظامی. 7(19)، 114-91.
نجم، محمدحسین (1390). «افکار عمومی و تکنیک‌های عملیات روانی»، تحقیقات روابط عمومی. 10(60)، 40-33.
دو فصلنامه علمی دانش سیاسی
دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 37
تالیف مقاله
فروردین 1402
صفحه 125-148
  • تاریخ دریافت: 21 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 02 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1401