اقتصاد سیاسی راهبرد مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (علوم سیاسی از منظر ایرانی)

نویسندگان

1 فارغ‌التحصیل دوره دکتری جامعه‌شناسی سیاسی از گروه علوم سیاسی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، جمهوری اسلامی ایران

2 استاد گروه علوم سیاسی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

با توجه به جایگاه مباحث اقتصادی در تحولات جامعه ایران، در موضوع مقاومت یکی از پرسش های مهم این است که: نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در محور مقاومت چه ارتباطی با اقتصاد کشور دارد؟ ادعای نویسندگان، نگاه به این موضوع از منظر اقتصاد سیاسی است و قصد تحلیل صرفاً اقتصادی موضوع را ندارند. به نظر می‌رسد برای تبیین ارتباط این دو باید از منظر حکمرانی نگریست.در این مقاله سعی شده مؤلفه‌های اصلی در دو سطح داخلی و خارجی که به‌ نوعی به تبیین جایگاه اقتصاد در پرونده حمایت از محور مقاومت ارتباط دارد، شناسایی و تحلیل گردد. برای این منظور نویسندگان با استفاده از نظریه ترکیبی اقتصاد سیاسی که دارای نه مؤلفه اساسی است، به تحلیل تأثیرات سیاست مقاومت بر منافع اقتصادی ایران پرداخته اند.نتایج حکایت از آن دارد که: سیاست حمایت از مقاومت می تواند به توسعه و تقویت فضای مانور ایران و سایر کشورهای حاضر در جبهه مقاومت برای تامین منافع اقتصادی شان؛ و همچنین تقویت صلح و ثبات اقتصادی در منطقه کمک نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Political economy of Resistance strategy in the foreign policy of I.R.Iran

نویسندگان [English]

  • esmaeal esfandyari 1
  • Rahim eivazi 2
  • Ramin Valizadeh Meidani 3

1 PhD in Political Science, Political Sociology department, Shahid University, Tehran, I.R. Iran.

2 Professor of Political Science, Faculty member of Shahid University, Tehran, I.R. Iran.

3 PhD student in Political Science (Political Sociology), Imam Sadiq University, Tehran, I.R. Iran.

چکیده [English]

One of the issues raised today in the public opinion and the scientific community of the country is the questions and ambiguities regarding the relationship between the economic situation of the country and the role of the I.R.Iran in the resistance front. The main question in this article is about the impact of the role of the I.R.Iran in the axis of resistance on national interests from the perspective of political economy.In this article, as much as possible, we have tried to address all the political and economic components at both domestic and foreign levels, which are somehow related to explaining the position of the economy in the case of supporting the axis of resistance. It is obvious that running a country in a chaotic environment on the one hand and good governance to achieve maximum satisfaction of individuals on the other hand, has implications that logic dictates to look at all issues in a systematic way and avoiding comprehensive analytical reductionism in order to explain the position of the economy in the process of managing the resistance. The novelty of the article is that the issue of the country's economy and at the same time the role of the Islamic Republic of Iran in the axis of resistance has been studied in a field of internal and external components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Axis of resistance
  • Economic development
  • Foreign policy
  • Grounded theory method
  • I.R.Iran
  • Political economy
  • Resistance Front
  • Security
افتخاری، اصغر (1392). مقاومت در اسلام: نظریه و الگو. تهران: مؤسسه اندیشه‌سازان نور.
‌‌‌الیاسى، مرتضى (۱۳۸۳). «حق شرط بر معاهدات بین‌المللى». فصلنامه معرفت. شماره 82. ‪
آدمی، علی، کشاورزمقدم، الهام (1394)، «تحول هندسه قدرت در پرتو ماهیت فرهنگی و ژئوپلیتیک منطقه ای قدرت, مطالعه موردی تحولات غرب آسیا»، پژوهش های راهبردی سیاست. 4(16)، 121-139.
باقری، محسن، امیدی، علی، یزدانی، عنایت الله (1400)، «تاثیر محور مقاومت بر عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات سیاسی جهان اسلام. 10(2)، 65-92.

بخشی شیخ احمد؛ بخشی شیخ، بهاری، بهنام و وهاب وهاب‌پور، پیمان (۱۳۹۲). «بررسی ایدئولوژی گروه تکفیری ـ وهابی دولت اسلامی عراق و شام (داعش)»، فصلنامه علوم سیاسی. شماره 64. ‪

بصیری، مهدی، مجیدی‌نژاد، علی و موسوی، مهدی (1396)، نقش الگوی انقلاب اسلامی ایران در شکل گیری محور مقاومت اسلامی، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی. 14(53)، 74-112.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (۱۳۹۱). مصاحبه آقای احمدی‌نژاد با الجزیره، دسترسی در 16 اردیبهشت 2018: http://www.entekhab.ir/fa/news/78676‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
‏‫جهان نیوز (۱۳۹۲). انتشار صوت و فیلم سخنان آقای هاشمی رفسنجانی علیه سوریه، 16 اردیبهشت 2018 (11/4/1392): http://jahannews.com/analysis/310483
حسینی، سیدمحمدحسین، اسدالهی، سیدسروش (1393)، «سیاست امنیتی ایالات متحده آمریکا در قبال محور مقاومت با تاکید بر کشورهای ایران و سوریه»،ارایه شده در: کنفرانس بین المللی علوم انسانی و مطالعات رفتاری، تهران.
خبرگزاری اسپوتنیک ایران(2018). «هزینه‌های ایران در دیگر کشورها چقدر است؟»، دسترسی در 15 اردیبهشت 2018: https://ir.sputniknews.com/opinion/201611252017402

خبرگزاری ایسنا (2020). «مقایسه قدرت نظامی ایران با کشورهای منطقه»، دسترسی در 12 اردیبهشت 2021: https://www.isna.ir/news/99082013597/

خبرگزاری برنا (۱۳۹۶). «بودجه نظامی سال 97 چقدر است؟» خبرگزاری برنا. دسترسی در 16 اردیبهشت 2018، بخش سیاسی (3/647325 بودجه نظامی سال چقدر است): https://www.borna.news/‎‌‌‌‌‌‌

خواجه سروی، غلامرضا (۱۳۹۰). سیاست و حکومت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).‌
خواجه سروی، غلامرضا، مرشدی‌زاد، علی، علینی، احسان (1390)، «بررسی و تحلیل تحریم های آمریکا از منظر جامعه شناسی تاریخی»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران. 28، 102-79.
‏‫دهقانی‌ فیروزآبادی‌، سیدجلال‌ (۱۳۸۸). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.تهران: سمت.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

زارعی، سعدالله (1396). «سیاست خارجی دولت یازدهم در غرب آسیا با هویت نظام ج.ا.ایران مغایر بود»، دسترسی در 24/2/1396: https://www.fa/news/1406494/ 

زونیس‌، ماروین‌ (1387). روان‌شناسی نخبگان سیاسی ایران، (پرویز صالحی‌، سلیمان امین‌زاده و زهرا لبادی، مترجم ها). تهران: چاپخش.
صمدی، ‌سعید؛ زاهد‌مهر، ‌امین و فرامرزی، ‌ایوب (۱۳۸۷). «بررسی اثر سیاست‌های مالی دولت بر توزیع درآمد و رشد اقتصادی در ایران»، پژوهش‌نامه بازرگانی. 49(13)، 120-99. ‪
‏‫فتحی، سعید؛ گوگردچیان، احمد؛ شهرکی، کاوه و عجم، علیرضا (۱۳۹۵). «بررسی اثر تروریسم بر بازده شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران»، نشریه مدیریت، ش 33، دسترسی در ‪http://www.ensani.ir/fa/content/369058/default.aspx‎‌
قاسمی، بهزاد (1396)، تحلیل الگوی مقاومت در تفکر انقلاب اسلامی و حزب الله لبنان، مجله آفاق امنیت، 15(54)،75-101.
کریمی، ابوالفضل (1396)، «نقش ج. ا. ایران در هویت بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»،ماهنامه پژوهش ملل، 2(20)، 110-134.
متقی، ابراهیم، زهدی، یعقوب (1400). «بازدارندگی دفاعی ایران در دوران دفاع مقدس»، پژوهش­های معاصر انقلاب اسلامی. 3(9)، 99-116.
محمودی رجا، سید زکریا، باقری دولت آبادی، علی، راوش، بهنام (1397)، «بررسی محور مقاومت و آینده نظام سلطه با استفاده از نظریه نظام جهانی»، فصلنامه علمی مطالعات بیداری اسلامی. 7(14), 7-28.
منصور، جهانگیر (۱۳۸۸). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸ اصلاحات و تغییرات و متمم قانون اساسی مصوب ۱۳۶۸. تهران: دوران.
مهدی پور، آسیه (1398)، «تبیین مدل مفهومی مقاومت در اندیشه آیت­الله العظمی خامنه ای»، دو فصلنامه دانش سیاسی، 15(2)، 539-566.
نساج، حمید، گودرزی، مهناز، و گودرزی طاقانکی، یداله (1400)، «مبانی نظری محور مقاومت اسلامی با نگاهی بر انتر ناسیونالیسم اسلامی»، فصلنامه راهبرد. 30(99 )، 299-332.
‏‫نکترلاین، دونالد (۱۳۵۶)، «منافع ملی و سیاست خارجی»، فصلنامه روابط بین‌المللی. 10(12)،54-89.
نوذری، فضل اله، مهرابی، حسین (1392)، «تبیین عوامل موثر ژئوپلیتیکی امارات متحده عربی و تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا. ایران (با تاکید بر امنیت سواحل استان هرمزگان)»، فصلنامه راهبرد دفاعی. 11(41)، 127-162.
نیکی تین، پیوتر ایوانوویچ (1401). مبانی اقتصاد سیاسی، (ناصر زرافشان، مترجم). تهران: آگاه.
‏‫وزارت امور دارایی و اقتصاد (۱۳۲۳). گزارش‌ خسارات‌ وارده‌ و منافع‌ عایده‌ ایران‌ در جنگ‌ جهانی‌ دوم. تهران: انتشارات وزارت اقتصاد.
وزیریان، ‌امیرحسین، گل‌‌محمدیف ‌ولی، علیزاده، علی (1400)، «ارزیابی نقش محور مقاومت در بازدارندگی ناهمطراز ج.ا.ایران در برابر سیاست مهار آمریکا»، فصلنامه راهبرد دفاعی. 74، 114-78.
وطن امروز (1398)، «مقایسه قدرت نظامی ایران با کشورهای منطقه»، دسترسی در 29 دی ماه.
هارتلی‌، کیت‌؛ ساندلر، تاد و بیضائی، ابراهیم‌ (۱۳۸۳). منتخبی‌ از موضوعات‌ در کتاب‌ اقتصاد دفاع‌. تهران‌: سمت.‌
 “Iranian Public Opinion under ‘Maximum Pressure.’” 2021. Center for International and Security Studies at Maryland. Accessed February 12. https://cissm.umd.edu/research-impact/publications/iranian-public-opinion-under-maximum-pressure.
دوره 19، ویژه‌نامه اول؛ مقاومت
تالیف مقاله
تیر 1402
صفحه 1-22
  • تاریخ دریافت: 25 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 10 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 21 خرداد 1402