نشریه «دانش سیاسی»
بازنگری سیاست مقاومت در سپهر نظریه‌های اخلاق هنجاری
نوع مقاله : علمی - پژوهشی (علوم سیاسی از منظر ایرانی)
نویسندگان
1 عضو هیأت علمی دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، تهران، جمهوری اسلامی ایران.
2 عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران.
چکیده
این مقاله به تجزیه‌و‌تحلیل مقاومت بر اساس نظریه‌های سه‌گانه اخلاق هنجاری می‌پردازد. اخلاق در ترکیب با سیاست، مبانی کنش سیاسی افراد و جوامع را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین «مقاومت» آنها در برابر قدرت‌های سلطه‌گر از منظر اخلاقی قابل بررسی است (ازجمله، دفاع از حق مقاومت). هر چند چنین حقی به عنوان یک اصل هنجاری در دوران مدرن مورد توجه قرار گرفته است، اما کندوکاو اخلاقی آن می‌تواند موضوعی جذاب در سپهر اخلاق باشد. از این‌رو نویسندگان با استفاده از روش توازن متأملانه تلاش دارند ضمن ایضاح ساختار مفهومی اخلاق مقاومت، تمهیدات نظری مناسبی برای جریان مقاومت سیاسی در حوزه فلسفه اخلاق و نظریه سیاسی فراهم سازند. برهمین‌اساس، این پژوهش نسبت حق اخلاقی مقاومت سیاسی با مقوله‌های اجتماع اخلاقی، مصلحت عمومی و افتخار را بحث و نشان داده است که این سه چگونه شرایط امکان و اخلاقی بودن مقاومت را فراهم می‌آورند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Ethical revision of political resistance in the sphere of normative ethics theories
نویسندگان [English]
- rouhollah farhadi 1
- Omid Shafiei Gahfarrokhei 2
1 PhD in Political Science and associate of the Supreme Council of Cultural Revolution of the I.R. Iran, Tehran, I.R. Iran
2 Assistant Professor of Political Science, Faculty of Islamic Studies and Political Sciences, Imam Sadiq University, Tehran, I.R. Iran.
چکیده [English]
This article analyzes resistance based on the three theories of normative ethics. Ethics, in combination with politics, forms the basis of the political action of individuals and societies. Their "resistance" to dominating powers can be examined from a moral point of view. Proponents of secular ethics have applied ethics to the extent that it helps to organize the social system and make its citizens more sociable towards it. Advocacy of non-secular ethics in this context raises some cognitive and practical challenges; One of these challenges in applied ethics is defending the right to resist. Although such a right has been considered a normative principle in modern times, its moral exploration, especially from a non-secular point of view, can be an attractive topic in the field of ethics. Therefore, using the method of reflective equilibrium, the authors try to provide appropriate theoretical arrangements for the flow of political resistance in the field of philosophy of ethics and political theory, while explaining the conceptual structure of resistance ethics. Accordingly, in this study, the relationship between the moral right of political resistance and the categories of moral community,
public interest and honor has been discussed.
کلیدواژه‌ها [English]
- Applied ethics
- Dutifulness
- Ethics
- Expediency
- Normative ethics
- Politics
- Resistance
- Thoughtful balance method
- Virtueism
ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس، (محمدحسن لطفی، مترجم). تهران: طرح نو.
اشتراوس، لئو (1373). فلسفه سیاسی چیست؟، (فرهنگ رجایی، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی.
افتخاری، اصغر (1399). مقاومت در اسلام؛ نظریه و الگو. تهران: اندیشه‌سازان نور.
افتخاری، اصغر و حکیمی، محمد (1399). «مختصات الگو مقاومت اسلامی در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، پژوهش‌های سیاست اسلامی. 8(18)، صص. 234-201.
اکبری، بهمن (1394). «تحلیل متن و فرامتن فتوای مقام معظم رهبری در تحریم سلاح کشتار جمعی»، فصلنامه روابط فرهنگی. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 1(2)، صص. 132-109.
انجی یر، تام ـ گردآوری و تدوین ـ (1400). متفکران بزرگ فلسفه اخلاق، (جمعی از مترجمان). تهران: نشر لگا.
بکر، لارنس (1378). تاریخ فلسفه اخلاق غرب، (گروهی از مترجمان). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
بنت، اندی (1385). فرهنگ و زندگی روزمره، (لیلا جوافشانی، مترجم). تهران: اختران.
بیگی، علیرضا و ندافان، مسعود (1401). «واکاوی تبیینی مفهوم مقاومت از منظر مقام معظم رهبری»، دوفصلنامه دانش سیاسی. پذیرفته شده.
پارسانیا، حمید و یوسفی، ظاهر (1395). «بررسی انتقادی مقاومت در اندیشه میشل فوکو»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی. 7(27)، صص. 72-47.
پالمر، مایکل (1385). مسائل اخلاقی، (علیرضا آل بویه، مترجم). تهران: سمت.
حسین‌زاده راد، کاوه (1388). «آیا مقاومت در برابر قدرت امکان دارد؟»، فصلنامه علوم سیاسی. 1(8)، صص. 128-119.
حسینی خامنه‌ای، سید علی، بیانات، مندرج در سایت: https://farsi.khamenei.ir.
خدادی، حسن (1398). «پیشینه تاریخی فرهنگ استراتژیک «عزت‌طلبی» در سیاست خارجی ایران معاصر، مطالعه موردی؛ سیاست خارجی دوران صفویه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست. 8(58)، صص. 36-9.
خراسانی، علی (1399). «نقش توحیدباوری در مقاومت اسلامی از دیدگاه قرآن کریم»، مطالعات علوم قرآن. 1(3)، صص. 144-119.
خزاعی، زهرا (1386). «اخلاق کاربردی: ماهیت، روش و چالش‌ها»، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی. 9(33)، صص. 206-175.
خسروپناه، عبدالحسین (1389). گفتمان مصلحت. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
خمینی، سید روح‌الله (1386). استضعاف و استکبار از دیدگاه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، دفتر چهلم (تبیان). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
خواص، امیر و دیگران (1385). فلسفه اخلاق. قم: دفتر نشر معارف.
دهشیری، محمدرضا (1380). درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
رهدار، احمد (1384). «انقلاب اسلامی ایران؛ چالشی بر تئوری‌های ساخت‌گرا (بررسی و نقد دیدگاه «تدا اسکاچ پل» درباره انقلاب اسلامی ایران)»، فصلنامه آموزه. (7)، صص. 304-171.
سندل، مایکل (1398). اخلاق در سیاست، (افشین خاکباز، مترجم). تهران: نشر نو.
فرانکنا، ویلیام (1376). فلسفه اخلاق، (هادی صادقی، مترجم). قم: انتشارات طه.
فوران، جان (1385). مقاومت‌شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران، (احمد تدین، مترجم). تهران: رسا.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، (حسن چاووشیان، مترجم)، جلد2. تهران: طرح نو.
کانت، ایمانوئل (1369). بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، (حمید عنایت و علی قیصری، مترجمان). تهران: خوارزمی.
کانت، ایمانوئل (1377). نقد قوه حکم، (عبدالکریم رشیدیان، مترجم). تهران: نشر نی.
کانت، ایمانوئل (1383). مابعدالطبیعه اخلاق: مبانی مابعدالطبیعی تعلیم حق (فلسفه حقوق)، (منوچهر صانعی درّه‌بیدی، مترجم). تهران: نقش و نگار.
کانت، ایمانوئل (1388). دین در محدوده عقل تنها، (منوچهر صانعی درّه‌بیدی، مترجم). تهران: نقش و نگار.
کورنر، اشتفان (1380). فلسفه کانت، (عزت‌الله فولادوند، مترجم). تهران: خوارزمی.
متقی، ابراهیم (1378). «جهت‌گیری سیاست خارجی و نقش ملی ایران از کودتا تا انقلاب اسلامی 1357-1332»، نامه مفید. 1(19)، صص. 206-177.
مجیدی، حسن؛ کیمیایی دوین، ابراهیم و بهارلو، میثم (1397). «الگوی «مقاومت اسلامی» مبتنی بر انسان‌شناسی علامه طباطبایی و شهید مطهری»، مطالعات قدرت نرم. 8(19)، صص. 178-155.
محمدى رى‌شهرى، محمد (1379). موسوعة الامام على (علیه‌السلام)، تهران: دارالحدیث.
مهدی‌پور، آسیه (1398). «تبیین مدل مفهومی مقاومت در اندیشه آیت‌الله العظمی خامنه‌ای»، دوفصلنامه دانش سیاسی. 15(30)، صص. 566-539.
مهدی‌پور، آسیه (1400). «تبیین الگوی مقاومت با تأکید بر سیره شهید سلیمانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج. 24(93)، صص. 204-173.
نادری اصل، سعید و شفیعی قهفرخی، امید (1401). «سیاست مقاومت در اندیشه مقام معظم رهبری»، دوفصلنامه دانش سیاسی، پذیرفته شده.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1375). سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی 1357-1300. تهران: نشر البرز.
هوفه، اتفرید (1395). قانون اخلاقی در درون من، (رضا مصیبی، مترجم). تهران: نشر نی.
هولمز، رابرت ال (1385). مبانی فلسفه اخلاق، (مسعود علیا، مترجم). تهران: ققنوس.
Opp, Karl-Dieter (1994). “Repression and Revolutionary Action: East Germany in 1989”, Rationality and Society. 6(1), pp. 101-138.
Schneewind, J. B. (2009). “Good out of evil: Kant and the idea of unsocial sociability”, in: Amélie Oksenberg Rorty & James Schmidt (eds.) Kant’s Idea for a Universal History With a Cosmopolitan Aim, Cambridge University Press.
Taylor, C. (1992), “The Politics of Recognition”, in: A. Gutmann (ed.), Multiculturalism and The Politics of Recognition. Princeton, NJ: Princeton University Press, pp. 25-74.
)
دوره 19، ویژه‌نامه اول؛ مقاومت
تالیف مقالهتیر 1402صفحه 147-168
- تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1401
- تاریخ بازنگری: 13 دی 1401
- تاریخ پذیرش: 21 خرداد 1402