دانش سیاسی

مؤلفه‌های کارآمدی نظام سیاسی دینی از دیدگاه مقام معظم رهبری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (سیاست اسلامی)

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی سیاسی و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/pkn.2023.243071.2989

چکیده

با توجه به اینکه کارآمدی، مقوله‌ای زمینه‌مند است، بررسی آن در چهارچوب مبانی نظری هر نظام سیاسی ضروری است. براین‌اساس در این نوشتار تلاش‌شده به این سؤال که مؤلفه‌های کارآمدی نظام سیاسی دینی در گفتمان مقام معظم رهبری چیست؟ پاسخ داده شود. برای این منظور از نظریه چهار سطحی از کارآمدی (که برای کارآمدی مؤلفه‌هایی مختلف در چهار بُعد اساسی ایده، ساختار، کارگزار و عملکرد قائل است) به‌عنوان نظریه مبنا استفاده شده است. از روش پدام نیز به‌عنوان روش تحلیل بهره‌برداری شده تا پاسخ سؤال اصلی ارائه شود. تحلیل، دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب نشان می‌دهد که ایده اصلی ایشان، مقوله حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه است و کارآمدی نظام سیاسی در سطوح چهارگانه نیز مبتنی بر این ایده سامان یافته‌اند. مؤلفه‌هایی مانند پاسخگویی به نیازهای زمانه در سطح ایده، ساختار مبتنی بر عدالت و شایستگی در سطح ساختار، ساده‌زیستی و شجاعت در سطح کارگزار و قانون‌گرایی در سطح عملکرد، مؤلفه‌های کارآمدی شناسایی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The components of the efficiency of the religious political system from the perspective of the Supreme Leader

نویسنده [English]

  • Hamid Houshangi

Assistant Professor of Political Science, Imam Sadiq University, Tehran, I.R.Iran.

چکیده [English]

The issue of efficiency is one of the most challenging issues in the field of political science, which is more important in the Islamic Republic of Iran due to the religious nature of the government.  As  regards efficiency is a value category, it is necessary to study it based on the theoretical foundations of any political system. Accordingly, in this article, an attempt has been made to study the discourse of the Supreme Leader of the Revolution about the efficiency of the religious political system and answer the question, what are the components of the efficiency of the religious political system in the discourse of the Supreme Leader?. The Practical Discourse Analysis Method (PDAM) has been used as a method. The theoretical model of the research is based on 4-level analysis of efficiency (idea, structure, agent and performance). The analysis of the Supreme Leader's discourse shows that his main idea is the category of Islamic government based on Velayat-e-Faqih, and the efficiency of the political system at the four levels is also based on this idea. Components such as responding to the needs of the time at the idea level, structure based on justice and competence at the structural level, simplicity and courage at the agent level, and legalism at the performance level have been identified as efficiency components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agent
  • Discourse
  • Efficiency
  • Idea
  • PDAM
  • Seyed Ali Khamenei
  • Structure
  • Supreme Leader of the Revolution
  • Religious Political System
آقابخشی، علی (1379). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
اخوان‌کاظمی، بهرام (1386). درآمدی بر کارآمدی در نظام سیاسی اسلام. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
افتخاری، اصغر و باباهادی، محمدباقر (1398). «راهبردها و سیاست‌های ارتقای کارآمدی نظام اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری»، راهبرد. 28(90)، 33-5.
بشیر، حسن و حاتمی، حمیدرضا (1388). «مطالعه مقایسه‌ای رویکردهای انتخاباتی: تحلیل گفتمان سرمقاله‌های جمهوری اسلامی و کیهان درباره‌ دومین مرحله انتخابات مجلس هشتم»، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی. 16(57)، 114-93.
بشیر، حسن و حاتمی، حمیدرضا (1392). «تحلیل گفتمان سرمقاله‌های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی، درباره‌ حوادث پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری اسلامی ایران (از 23 خرداد تا 31 تیر 1388»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست. 6(36)، 88-61.
بهروزی‌لک، غلامرضا؛ هاشمیان، محمدحسین و جاویدی،رقیه (1398).«شاخص‌های کارآمدی دولت در منظومه‌ فکری رهبران انقلاب اسلامی»، علوم سیاسی. 22(87)، 128-97.
چیلکوت، رونالد (1391). نظریه‌های سیاست مقایسه‌ای. ترجمه وحید بزرگی و علیرضـا طیـب، تهران: رسا.
‌خامنه‌ای، سیدعلی (1394). ولایت و حکومت.تهران: مؤسسه ایمان جهادی.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
ذوعلم، علی (1388). تجربه کارآمدی حکومت ولایی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رضائیان، علی (1379). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: سمت.
زاهدی، شمس‌السادات؛ الوانی، سیدمهدی و فقیهی، ابوالحسن (1383). فرهنگ جامع مدیریت. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
زهیری، علیرضا (1398). درآمدی بر مسئله کارآمدی در جمهوری اسلامی ایران. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
شجاعی‌زند، علیرضا (1376). مشروعیت دینی قدرت و اقتدار سیاسی دین. تهران: تبیان.
شفیعی، احمد و نیک‌بین، عبدالعزیز (1394). «مؤلفه‌های کارآمدی نظام در اندیشه مقام معظم رهبری»، جستارهای سیاسی معاصر. 6(15)، 97-75.
قاسمی، فرج‌الله (1389). «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران، شاخصه‌ها و مکانیسم‌ها از منظر امام خمینی»، مطالعات انقلاب اسلامی. 7(22)، 177-153.
قیصری، نورالله و قربانی، مصطفی (1394). «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران؛ مدلی برای سنجش و ارزیابی»، نشریه علمی دانش سیاسی. 11(22)، 148-129.
کلانتری، ابراهیم (1393). «کارآمدی نظام سیاسی مبتنی بر نظریه ولایت ‌فقیه و ابزارهای آن»، فصلنامه سیاست. 44(179)، 481-465.
محمدی، علیرضا؛ عبدالله، عبدالمطلب و خوانین‌زاده، محمدحسین (1397). «کاربست رهیافت سیستمی جامع‌نگر در کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش‌های راهبردی سیاست. 25(55)، 249-221.
موسوی، سیدغلامرضا و واعظی، احمد (1392). «نگرش سیستمی و مسئله کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر ظرفیت‌های نهاد ولایت»، علوم سیاسی. 16(64)، 27-7.
میرفخرایی، تژا (1383). فرایند تحلیل گفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
نبوی، مرتضی (1394). جمهوری اسلامی ایران و چالش‌های کارآمدی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
های، کالین (1385). درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی. ترجمه احمد گل‌محمدی، تهران: نی.
 
Almond Gabriel A. & Pawell G. Bingham, (1978). Comparative Politics (system process and policy). 2nd Ed, Boston: Little, Brown and Company.
Crawley, Angela (1994). Oxford Elementary Learner’s Dictionary. 2nd Ed, Oxford :Oxford University Press.
Lipset, S.m. (1959). Political Man, the Social Bacis of Politics. New York: Doubleday.
 
منابع اینترنتی
خامنه‌ای، سیدعلی (1370.الف). دیدار اقشار مختلف مردم. به‌ آدرس:  https://khl.ink/f/2442
‌خامنه‌ای، سیدعلی (1370.ب). دیدار با رئیس جمهور و اعضای هیأت وزیران. در آدرس: https://khl.ink/f/2485
‌خامنه‌ای، سیدعلی (1370.ج). دیدار جمعی از فضلای حوزه علمیه قم. در آدرس: https://khl.ink/f/2587
خامنه‌ای، سیدعلی (1371). خطبه‌هاى نمازجمعه تهران»، به آدرس: https://khl.ink/f/2608
خامنه‌ای، سیدعلی (1372). دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت. به آدرس: https://khl.ink/f/2682
خامنه‌ای، سیدعلی (1376). مراسم هشتمین سالگرد رحلت امام خمینی. به آدرس:  https://khl.ink/f/2843
خامنه‌ای، سیدعلی (1380.الف). دیدار مردم گیلان. به آدرس: https://khl.ink/f/3063
خامنه‌ای، سیدعلی (1380.ب). دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت. به آدرس: https://khl.ink/f/3079
خامنه‌ای، سیدعلی (1380.ج). دیدار مردم قم. به آدرس: https://khl.ink/f/3101
خامنه‌ای، سیدعلی (1381). دیدار نمایندگان مجلس. به آدرس: https://khl.ink/f/3123
خامنه‌ای، سیدعلی (1382). خطبه‌‌های نمازجمعه. به آدرس: https://khl.ink/f/3168
خامنه‌ای، سیدعلی (1384.الف). دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت. به آدرس: https://khl.ink/f/3304
خامنه‌ای، سیدعلی (1384.ب). دیدار اعضای هیأت دولت. به آدرس: https://khl.ink/f/3313
خامنه‌ای، سیدعلی (1388.الف). بیانات در جمع مردم سنندج. به آدرس: https://khl.ink/f/6642
خامنه‌ای، سیدعلی (1388.ب). دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. به آدرس: https://khl.ink/f/8988
خامنه‌ای، سیدعلی (1390). دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. به آدرس: https://khl.ink/f/17226
خامنه‌ای، سیدعلی (1392.الف). بیانات در حرم مطهر رضوی. به آدرس: https://khl.ink/f/22233
خامنه‌ای، سیدعلی (1392.ب). دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور. به آدرس: https://khl.ink/f/22395
خامنه‌ای، سیدعلی (1392.ج). دیدار دست اندرکاران برگزاری انتخابات. به آدرس: https://khl.ink/f/22494
خامنه‌ای، سیدعلی (1392.د). دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت. به آدرس: https://khl.ink/f/23715
خامنه‌ای، سیدعلی (1392.هـ). جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی. به آدرس: https://khl.ink/f/25795
خامنه‌ای، سیدعلی (1392.و). پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۳. به آدرس: https://khl.ink/f/25952
خامنه‌ای، سیدعلی (1395). دیدار جمعی از اساتید دانشگاه‌ها. به آدرس: https://khl.ink/f/33445
خامنه‌ای، سیدعلی (1396). بیانات در حرم مطهر رضوی. به آدرس: https://khl.ink/f/36091
خامنه‌ای، سیدعلی (1398). دیدار مردم آذربایجان شرقی. به آدرس: https://khl.ink/f/44955
دانش سیاسی
دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 38
تالیف مقاله
مهر 1402
صفحه 577-604
  • تاریخ دریافت: 14 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 20 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 31 فروردین 1402