فناوری‌های نوین ارتباطی و ظهور کنشگران جدید در عرصه بین‌الملل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (روابط بین الملل)

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، جمهوری اسلامی ایران .

2 دکتری علوم ارتباطات و پژوهشگر رسانه، رشت، جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/pkn.2024.243855.3031

چکیده

فناوری‌های نوین ارتباطی از طریق ایجاد همگرایی بین شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی بستر ظهور بازیگران جدید اعم از دولت‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌ها، گروه‌ها و شخصیت‌های جدید را برای ورود به عرصه سیاست خارجی و رقابت آشکار با قدرت‌های سنتی در حوزه روابط بین‌الملل گشوده است. بررسی تأثیر فناوری‌های نوین در ظهور بازیگران جدید در حوزه بین‌الملل مسئله پژوهش حاضر است و برای این‌منظور از رهیافت لیبرالیسم و نظریه‌های قدرت و فناوری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی اساتید دانشگاه و دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی رشته‌های علوم سیاسی و علوم ارتباطات، صاحب‌نظران و کارشناسان رسانه سراسر کشور در سال 1399 و حجم نمونه نیز 384 نفر است. یافته‌های پژوهش نشان داد که فناوری‌های نوین ارتباطی شامل پنج عامل شبکه‌های اجتماعی تحت وب و موبایلی، روزنامه‌نگاری سایبری، فضای مجازی، شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت، در ظهور کنشگران حوزه جهانی تأثیرگذارند؛ اما این تأثیرگذاری‌ها یکسان نبوده و بیشترین تأثیر به دوعامل اینترنت و فضای مجازی اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

New communication technologies and the emergence of new activists in international relation

نویسندگان [English]

  • ali jafari 1
  • Mohammad Borjalizadeh 2

1 Assistant Professor, Institute for Educational Studies, Organization for Educational Research and Planning (OERP), Tehran, I.R.Iran.

2 PhD in communication sciences and media researcher, Rasht, I.R.Iran.

چکیده [English]

Through the convergence of satellite and internet networks, new communication technologies have opened the platform for the emergence of new actors, including governments, organizations, companies, groups, and new personalities to enter the field of foreign policy and openly compete with traditional powers in the field of international relations. Investigating the impact of new technologies on the emergence of new actors in the international field is the main goal of this research. In the theoretical framework of the research, the approach of liberalism and power and technology theorists (Nye and Toffler) have been used. The statistical population of the research includes all university professors and students of post-graduate courses in political science and communication sciences, experts and media experts across the country in 2019 and the sample size was estimated to be 384 according to Cochran's formula. This research was carried out in a descriptive-analytical way using the survey method and researcher-made questionnaire tools, and descriptive statistics and factor analysis statistics were used to analyze the research findings. The findings of the research showed that new communication technologies, including five factors of web and mobile social networks, cyber journalism, virtual space, satellite networks and the Internet (search engines), in the emergence of global actors (transnational and international organizations, multinational companies, new governments and terrorist groups) are influential. But these influences are not the same and the biggest impact is attributed to the two factors of the Internet and virtual space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyber journalism
  • International relation
  • Multinational companies
  • New actors
  • New communication technologies
  • Satellite networks
  • Terrorist groups
  • Transnational organizations
امراللهی بیوکی، مهدی (1394). سلاح‌های سایبری، الگوهای جاسوسی، شنود و رصد، بررسی و پیاده‌سازی موردی در بدافزارهای بانکی. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دولتی ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ دانشگاه قم ـ دانشکده مهندسی، قم، ایران.
برجعلی‌زاده، محمد (1398). نقش فناوری‌های نوین ارتباطی در جابه‌جایی قدرت و ظهور بازیگران جدید در عرصه بین‌الملل. (رساله دکتری علوم ارتباطات)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، استاد راهنما: علی جعفری، اردبیل، ایران.
برجعلی‌زاده، محمد؛ جعفری، علی و کردی، ناهید (1399). «نقش فناوری‌های نوین ارتباطی در جابه‌جایی قدرت در نظام بین‌الملل». دوفصلنامه علمی دانش سیاسی، سال شانزدهم، (2)، صص. 361-386.
بریگز، ایسا و برگ، پیتر (1391). تاریخ اجتماعی رسانه‌ها. (حسن نمکدوست، مترجم). تهران: انتشارات همشهری.
پوردست، زهرا؛ سلطانی‌نژاد، احمد و جمشیدی، محمدحسین (1395). «دگرگونی مفهوم قدرت در پرتو فناوری نوین اطلاعاتی ـ ارتباطی». دوفصلنامه علمی دانش سیاسی، سال دوازدهم، (1)، صص، 39-79.
تافلر، آلوین (1370). جابه‌جایی در قدرت. (شهیندخت خوارزمی، مترجم). تهران: اتشارات رخ.
جعفری، علی (1401). «رسانه‌ها و تقویت قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌الملل». دوفصلنامه علمی دانش سیاسی، سال هجدهم، (2)، 359-376.
حسینی پاکدهی، علی‌رضا (1373). «فناوری‌های ارتباطی و نظام‌های اجتماعی». فصلنامه رسانه، (18)، 39-49.
حسینی، حسین؛ مقدم‌فر، حمیدرضا و قنبرپور، مصطفی (1393). «واکاوی نقش و کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در حوادث انتخابات سال 1388 جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، (24)، 53-77.
حقیقی، علی‌محمد و سعیدی ابواسحقی، فریدون (1397). «سیرتحولی و تاریخی جهانی شدن». نشریه آفاق علوم انسانی، (12)، 67-85.
دردریان، جیمز (1382). گفتمان تروریستی؛ نشانه­ها، دولت­ها و نظام­های خشونت سیاسی جهانی. (وحید بزرگی، مترجم). تهران: نشر نی.
روزنا، جیمز و سینگ، جیمز (1395). فناوری اطلاعات و سیاست جهانی؛ تغییر گستره قدرت و حاکمیت. (احمد سلطانی‌نژاد، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
زمانیان، جواد (1390). براندازی نظام در فضای سایبری. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی شهید اشرفی اصفهانی ـ دانشکده علوم انسانی، تهران، ایران.
ساروخانی، باقر (1395). دانشنامه ارتباطات؛ رسانه‌ها در جهان امروز. تهران: انتشارات اطلاعات.
سراج، حامد اسدالله (1391). بررسی مقایسه‌ای نفوذ فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در غرب آسیا بزرگ و تأثیر آن بر یمن و عربستان از غرب آسیا؛ مطالعه موردی تونس و مصر از شمال آفریقا. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی ـ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران، ایران.
سلطانی‌نژاد، احمد؛ جمشیدی، محمدحسین و گل‌محمدی، ولی (1395). «نقش ارتباطات نوین و فناوری اطلاعات در تحول مفهوم دیپلماسی». فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و سوم، (88)، 359-368.
سیمبر، رضا (1394.الف). مقدمه‌ای بر تروریسم سایبری و امنیت دیجیتال. گیلان: انتشارات دانشگاه گیلان.
سیمبر، رضا (1394.ب). «تحلیل عوامل درونی گسترش جریان‌های افراطی در غرب آسیا، مطالعه موردی عراق». فصلنامه سیاست خارجی، 29(2)، 53-80.
شاه‌علی، احمدرضا و موحدیان، احسان (1391). «تروریسم دولتی در فضای مجازی و راهکارهای مقابله با آن»، فصلنامه رسانه، سال بیست و سوم، (2)، 4-25.
صابری تیلکی، معظمه (1393). حملات سایبری به تاسیسات هسته‌ای ایران از منظر حقوق بین‌الملل (مطالعه موردی ویروس جاسوسی استاکس نت). (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دولتی ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گیلان، ایران.
غفاری، مسعود و لعل علیزاده، محمد (1390). «تأثیر فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی بر مؤلفه‌های سیاسی حاکمیت ملی با بررسی موقعیت ایران». فصلنامه سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 41(1)، 189-207.
فتاحی، محبوبه (1390). نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران و تروریسم در نظام بین‌الملل (بعد از 11 سپتامبر)؛ راهبردها و رویکردها. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی). دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.
قادری، روح‌الله (1387). «تحول در نقش بازیگران دولتی و غیردولتی از منظر حقوق بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 11(39)، 166-195.
قوام، سیدعبدالعلی ( 1395). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران: انتشار سمت.
کاستلز، مانوئل (1393). قدرت ارتباطات. (محمد آذری نجف‌آبادی، مترجم). تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
کاستلز، مانوئل (1396). شبکه‌های خشم وامید، جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت. (مجتبی قلی‌پور، مترجم). تهران: نشر مرکز.
مهدی‌زاده، تورج (1391). مقدمه‌ای بر فناوری‌های نوین ارتباطی. نسخه الکترونیک، تهران: دفتر مطالعات رسانه‌ها.
میردامادی، مهرداد (1380). فضای سیبرنتیک به‌مثابه فضای شهری (مطالعه موردی کاربران اینترنت در شهر تهران). (پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد). دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
نای، جوزف (1387). قدرت در عصر اطلاعات، از واقع‌گرایی تا جهانی شدن. (سعید میرترابی، مترجم). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
نای، جوزف (1398). آینده قدرت. (محمد حیدری و آرش فرزاد، مترجم). تهران: انتشارات فرزان.
نایار، پرامودکی (1394). درآمدی بر رسانه‌های نوین و فرهنگ‌های مجازی. (سعیدرضا عاملی و گودرز میرزایی، مترجم). تهران: انتشارات سروش.
نورمحمدی، مرتضی (1389). گسترش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و تحول پدیده امنیت. (پایان‌نامه دکترای تخصصی). دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.   
نورمحمدی، مرتضی و طالبی‌آرانی، روح‌الله (1395). «گسترش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات؛ رویکردهای نظری و ملاحظات امنیتی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال چهارم، (16)، 169-190.
 
Eriksson, Johan & Giacomello, GiamPiero (2007). International Relations and Security in the Digital Age: London, Rutledge, pp. 251.
Keohane, R. (1984). "After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political Economy, Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Nye, J. S. (1990b). “The Changing Nature of World Power”, Political Science Quarterly. 105(2), 177-192.
Seliank, Audrey N. (2002). ICTs in Support of Human Rights, Democracy and Good Governance, http://www.itu.int/osg/spuold/wsis-themes/humanrights/ICTs%20 and%20HR.pdf
Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. New York: Random house.
دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 39
تالیف مقاله
فروردین 1403
صفحه 83-106
  • تاریخ دریافت: 24 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 15 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 16 شهریور 1402