دانش سیاسی

پیامدهای نئولیبرالیسم برای ورزش جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (مسایل سیاسی ایران)

نویسندگان

1 استادیار تربیت بدنی و علوم ورزشی، گروه معارف اسلامی و دروس عمومی، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

2 استادیار گروه علوم ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، جمهوری اسلامی ایران.

3 استادیار گروه پژوهشی جامعه شناسی و روان شناسی ورزش، پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/pkn.2024.243865.3032

چکیده

اگرچه رویکرد اعلامی مبنی بر جدایی ورزش از ایدئولوژی توسط بسیاری از سازمان‌های مرتبط بیان و ترویج می‌شود؛ اما تحلیل تجارب کشورهای مختلف حکایت از ارتباط بین این دو دارد. در مقاله حاضر پیامدهای ناشی از حضور نئولیبرالیسم در حوزه ورزش ایران با استفاده از روش تحلیل مضمون بیان شده است. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که در دو دهه گذشته، سیاست‌های توسعه‌ای جمهوری اسلامی ایران کم‌وبیش از الگوی جهانی نئولیبرالیسم پیروی کرده و همین امر ورزش ایران را تحت تأثیر قرار داده و پیامدهای مهمی در پی داشته که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: اهتمام زیاد به حضور و میزبانی رویدادهای ورزشی گوناگون در سطح بین‌المللی، ایجاد لیگ‌های مختلف حرفه‌ای در ورزش و به‌تبع آن حاکمیت رویکرد تجاری و صنعتی در ورزش، صرف هزینه‌های هنگفت از طرف دولت برای باشگاه‌داری، توسعه شرکت‌های ورزشی فعال در عرصه‌های مختلف تجارت ورزش، تجاری شدن آموزش رشته‌های ورزشی، تجاری‌سازی محصولات و خدمات ورزشی، مدیریت ورزش همگانی توسط بخش خصوصی در قالب باشگاه‌های ورزشی محلی و منطقه‌ای و همچنین مدیریت بخشی قابل‌توجهی از ورزش تربیتی تحت عنوان مدارس غیردولتی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Consequences of neoliberalism for sport in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Amin Pournaghi 1
  • Ahmad Fallahi 2
  • Behnam Naghipour Givi 3

1 Assistant Professor, Physical Education and Sport Science, Faculty of Theology, Islamic Studies and Guidance, Imam Sadiq University, Tehran, I.R.Iran.

2 Assistant Professor of Sport Sciences Department, Humanities Faculty, University of Zanjan, Zanjan, I.R.Iran.

3 Assistant Professor, Department of Sports Sociology, Sport Sciences, Research Institue of iran (SSRI), Tehran, I.R.Iran.

چکیده [English]

Although the declarative approach about separating sports from ideology is expressed and promoted by many related organizations, but the analysis of the experiences of countries indicates the connection between them. In this article, the consequences of the presence of neoliberalism in the field of sports in Islamic Republic of Iran are expressed using the method of thematic analysis. The results indicate that in the past two decades, Iran's development policies have more or less followed the neoliberalism, and this has affected Iran's sports and had important consequences which are: effort to hosting various sports events at the international level, creating different professional leagues in sports as a result of commercial approach to sports, spending huge expenses on management of sport clubs by government, developing sport companies active in various fields of commercial sport, commercializing sport education, products and services, handling sport for all by the private sector through local and regional sports clubs, and managing major part of educational sport under the title of non-governmental schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Commercialization
  • Deregulation
  • Islamic Republic of Iran
  • Neoliberalism
  • Privatization
  • Sport
  • Sport Industry
  • Thematic analysis
ابراهیمی، شهروز (1385). «حاکمیت فراوستفالیا: جهانی شدن و تعامل حاکمیت ملی با حاکمیت بین‌المللی با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران». دانش سیاسی، 2(2)، 5-35.
اجتهادی، مصطفی و کشافی‌نیا، وحید (1398). «بررسی جامعه‌شناختی مخاطبان فرهنگ سلبریتی در اینستاگرام فارسی». مطالعات رسانه‌های نوین، 5(20)، 113-148.
بهمنی، محسن؛ صابونچی، رضا و شریعتی فیض‌آبادی، مهدی (1401). «ورزش و تقویت امنیت ملی (مطالعه موردی: تهدید امنیتی ورزشی رژیم صهیونیستی)». دانش سیاسی، 18(1)، 27-54.
پارکز، جانت؛ زنگر، بیورلی و کوارترمن، جروم (1382). مدیریت معاصر در ورزش. (محمد احسانی، مترجم). تهران: دانشگاه تربیت مدرس. دفتر نشر آثار علمی.
تصویب‌نامه درخصوص بسته اجرایی وزارت ورزش و جوانان (1391). موضوع ماده (217) قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، شماره 246255/ت48527ه، به آدرس: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/840900
توحیدفام، محمد و طهرانی‌زاده، نیلوفر (1388). «نئولیبرالیسم و همگرایی جهانی». نشریه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 5(11)، 65-86.
جوشن‌لو، حسین و خانیها، نسرین (1391). «نئولیبرالیسم و تأثیر آن بر توسعه اقتصادی در نظام جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه جغـرافیا، 5(23)، 17-39.
حمزه‌لو، یوسف؛ معین‌فرد، محمدرضا و شوشی‌نسب، پروین (1393). «اثرات توسعه ورزش بر فرایند جهانی شدن جمهوری اسلامی ایران». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 14(28)، 54-39.
خبیری، محمد و الهی، علیرضا (1384). «مقایسه وضعیت باشگاه‌های لیگ حرفه‌ای فوتبال جمهوری اسلامی ایران با توجه به معیارهای یوفا و باشگاه‌های منتخب ژاپن، کره جنوبی، امارات و ترکیه». پژوهش در علوم ورزشی، 3(8)، 15-34.
خلیفه سلطانی، مرضیه؛ گودرزی، محمود؛ دهقان قهفرخی، امین و علی‌دوست قهفرخی، ابراهیم (1400). «ارائه مدل مسئولیت اجتماعی سلبریتی‌های ورزشی». مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 8(1)، 29-48.
رضایی، شمس‌الدین(1396). «طراحی مدل درآمدزایی باشگاه‏های فوتبال جمهوری اسلامی ایران: با رویکرد گراندد تئوری». پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 6(3)، 101-116.
رضایی، شمس‌الدین (1399). «طراحی الگوی خصوصی‌سازی در صنعت ورزش جمهوری اسلامی ایران». مدیریت و توسعه ورزش، (9)، 110-129.
رضایی، شمس‌الدین و صالحی‌پور، مژگان (1397). «تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه صنعت ورزش جمهوری اسلامی ایران با رویکرد داده‌بنیاد». مدیریت منابع انسانی در ورزش، 6(1)، 107-89.
سلطان حسینی، محمد؛ رضوی، سیدمحمدجواد و سلیمی، مهدی (1396). «شناخت و اولویت‌بندی موانع خصوصی‌سازی صنعت ورزش فوتبال در جمهوری اسلامی ایران با رویکرد آنالیز چند‌معیاره و کپ‌‌لند». مطالعات مدیریت ورزشی، 9(41)، 15-36.
شاهرخشاهی، محمدباقر (1388). «خصوصی‌سازی در ورزش کاهش هزینه‌های دولت». هفته‌نامه برنامه، 7(310)، 67-81.
شریعتی فیض‌آبادی، مهدی (1398). «مطالعه تطبیقی دیپلماسی ورزش در توسعه روابط خارجی ایران و کشورهای منتخب». دانش سیاسی، 15(1)، 125-148.
شریعتی فیض‌آبادی، مهدی و گودرزی، محمود (1394). «جایگاه دیپلماسی ورزش در روابط بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران؛ رویکرد کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا». دانش سیاسی، 11(2)، 95-127.
قره‌خانی، حسن؛ سیف پناهی، جبار و فولادی حیدرلو، شهرام (1394). «طراحی مدل موانع خصوصی‌سازی باشگاه‌های فوتبال جمهوری اسلامی ایران». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 14(28 )، 1-16.
قنبرلو، عبدالله (1400). «تأثیر سیاست‌های نئولیبرال بر کارکرد علوم انسانی در جمهوری اسلامی ایران». جستارهای سیاسی معاصر، 12(2)، 163-193.
محمدی مغانی، حجت و قره‌خانی، حسن (1397). «طراحی و تبیین مدل نقش اقتصادی دولت در فرایند خصوصی‌سازی ورزش جمهوری اسلامی ایران». مدیریت ورزشی، 10(2)، 367-385.
محمدی مغانی، حجت؛ کاشف، سید محمد؛ هنری، حبیب و قره خانی، حسن (1395). «تحلیل عاملی نقش سیاسی دولت در اجرای سیاست خصوصی‌سازی صنعت ورزش». رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، 4(13)، 61-72.
محمدی، حمداله و زیباکلام، فاطمه (1393). «نئولیبرالیسم و تجاری‌سازی تربیت: چالشی فراروی تربیت اخلاقی». پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت، 4(2)، 95-116.
مشیری، سیدرحیم؛ رجبی، آزیتا و رجایی، محمدعلی (1386). «بررسی و ارزیابی نقش توریسم ورزشی در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی شهرها». همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا. دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا.
نصیرزاده، عبدالمهدی و رضایی، شمس‌الدین (1397). «ضرورت تجزیه و تحلیل محیطی (SWOT) واگذاری باشگاه‏های فوتبال جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی: باشگاه‏های استقلال و پرسپولیس)». پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 7(1)، 105-115.
هاروی، دیوی (1386). تاریخ مختصر نئولیبرالیسم. (محمود عبدالله‌زاده: مترجم). تهران: نشر اختران.
Andrews, D. L. & Silk, M. (2018). “Sport and neoliberalism: An affective-ideological articulation”. Journal of popular culture, 51(2), 511-533.
Bjärsholm, D. & Norberg, J. R. (2021). Swedish Sport Policy in an Era of Neoliberalism: An Expression of Social Entrepreneurship?. Frontiers in sports and active living, (3), 715310.
Boykoff, J. (2014). Celebration capitalism and the Olympic Games. Routledge. June.
Chelladurai, P. (2004). Group Dynamics in Sport, Encyclopedia of Applied Psychology, Elsevier, Pages 127-136.
Coakley, J. (2011). “Ideology doesn’t just happen: Sports and neoliberalism”. Revista da Associación Latinoamericana de Estudios Socioculturales Del Deporto, 1(1), 67-84.
Davies, W. (2016). The limits of neoliberalism: Authority, sovereignty and the logic of competition, Sage.
Dubal, S. (2010). “The neoliberalization of football: Rethinking neoliberalism through the commercialization of the beautiful game”. International Review for the Sociology of Sport, 45(2), 123–146.
Evans, J. (2014). Neoliberalism and the future for a socio-educative physical education. Physical Education and Sport Pedagogy, 19(5), 545-558.
Fine, B. & A. Saad-Filho. (2016). Thirteen Things You Need to Know About Neoliberalism. Cultural Sociology Print.
Fitzpatrick, K. & D. Powell (2022). Critical pedagogy and neoliberalism. Movimento 25.
Foucault, M.; Davidson A. I. & Burchell, G. (2008). The birth of biopolitics: lectures at the Collège de France, 1978-1979, Springer.
Gilbert, J. (2008). Anticapitalism and culture: Radical theory and popular politics, Routledge Publish. 12-13.
Hall, S. (2016). 29 NOTES ON DECONSTRUCTING'THE POPULAR. People's History and Socialist Theory (Routledge Revivals), 227.
John, A. & Mcdonald, B. (2020). How elite sport helps to foster and maintain a neoliberal culture: The ‘branding’ of Melbourne, Australia. Urban Studies 2020, 57(6) 1184-1200.
Littler, J. (2013). “Meritocracy as plutocracy: The marketising of'Equality'under neoliberalism”. New Formations, 80(80), 52-72.
Newman, J. & Falcous, M. (2012). “Moorings and Movements: The Paradox of Sporting Mobilities”. Sites: A Journal of Social Anthropology and Cultural Studies, 9(1), 38-58.
Roberts, D. J. & Mahtani, M. (2010). Neoliberalizing race, racing neoliberalism: Placing “race” in neoliberal discourses. Antipode, 42(2), 248-257.
Smith, N. (2003). Foreword. The Urban Revolution. Ed. Lefebvre, Henri. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2003. Vii-xxiii. Print
Young, M. & Pinsky, D. (2006). “Narcissism and Celebrity”. Journal of Research in Personality, (40), 463-71.
دانش سیاسی
دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 39
تالیف مقاله
فروردین 1403
صفحه 27-58
  • تاریخ دریافت: 27 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 19 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 22 بهمن 1402