نشریه «دانش سیاسی»

تأثیر مؤلفه‌های هویتی سیاست خارجی چین بر روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی سال‌های 1400-1378)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (روابط بین الملل)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران.

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده امور اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/pkn.2024.244292.3049

چکیده

سیاست خارجی چین به‌عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور نظام بین‌الملل متأثر از مؤلفه‌های متعددی است. رویکردهای مختلف نظری نیز، هرکدام به بررسی برخی از مؤلفه‌های تصمیم‌ساز در سیاست خارجی چین پرداخته‌اند؛ اما آنچه در این میان مغفول مانده، نقش هویت سیاسی در مفصل‌بندی سیاست خارجی این کشور است. چین با ترکیب ارزش‌های هویتی از گذشته تا به امروز تلاش دارد، پیگیر راهبرد خیزش مسالمت‌آمیز مطابق با مناسبات نوین هویتی در نظام بین‌الملل معاصر باشد و ضمن بازسازی پایه‌های قدرت خود را به‌عنوان بازیگر برهم‌زننده وضع موجود معرفی نکند. در این مقاله به این سئوال پاسخ داده می‌شود که، مؤلفه‌های هویتی سیاست خارجی چه تأثیری بر رفتار سیاسی چین در برابر جمهوری اسلامی ایران از سال 2000 تا سال 2022 داشته است؟ نویسندگان با استفاده از نظریه سازه‌انگاری کل‌نگر، به این نتیجه رسیده‌اند که: تحولات رخ داده در مؤلفه‌های هویتی سیاست خارجی چین سبب شده تا این کشور بر اساس «هویت توسعه‌گرایی اقتصادی مسالمت‌آمیز» سیاست خارجی‌اش را تنظیم نموده و درنتیجه به‌عنوان «بازیگر بازرگان صلح‌جو» در تعامل با ایران ایفا نقش کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The impact of the identity components of China's foreign policy on bilateral relations with the I.R.Iran (Case study 2000-2022)

نویسندگان [English]

  • mahnaz goodarzi 1
  • Saeed Vosoughi 2
  • shahrooze Ebrahimi 2

1 Ph.D. Candidate in International Relations, University of Isfahan, Isfahan, I.R.Iran.

2 Associate Professor in International Relations, University of Isfahan, Isfahan, I.R.Iran.

چکیده [English]

China's foreign policy, as one of the emerging powers of the international system, is affected by several factors. Different theoretical approaches have studied some decision-making components in China's foreign, but what has been neglected is the role of China's political identity in shaping the foreign policy of this country. China, by combining its identity values from the past to the present, tries to pursue a peaceful rise strategy in accordance with contemporary identity norms in the international system and not to reintroduce its power base as a disruptive player in the current situation. China's macro narrative of self and other was developed based on ancient and modern identity foundations. Therefore, the foundation of China's foreign policy is social identity and collective identity. China is trying to apply adaptability and flexibility to its international identity and system in its foreign policy behavior. China's macro narrative of self and other was developed based on ancient and modern identity foundations. Therefore, the foundation of China's foreign policy is social identity and collective identity. China is trying to apply its foreign policy based on adaptability and flexibility to the identity and international system. This article answers the question of what impact the identity components of China's foreign policy have had on its political behavior towards the Islamic Republic of Iran from 2000 to 2022? In response to this question, based on the descriptive-analytical method and using the holistic constructivist theory, it is hypothesized that changes in China's foreign policy identity towards Islamic Republic of Iran have led to its foreign policy being regulated based on peaceful economic development and playing a role as a peace-loving trade actor

کلیدواژه‌ها [English]

  • China
  • constructivism
  • Foreign policy
  • International system
  • Islamic Republic of Iran
ارغوانی پیر سلامی، فریبرز (1394). «ریشه‌های تکثر گفتمان هویت بین‌المللی در سیاست خارجی چین». فصلنامه مطالعات راهبردی، 18(1)، 97-132.
اکبری، محمدحسین؛ شهرام‌نیا، امیرمسعود و وثوقی، سعید (1400). «الگوی رفتاری جمهوری آذربایجان با جمهوری اسلامی ایران؛ برآیندی از سازه‌های هویتی». فصلنامه دانش سیاسی، (33)1، 1-26.
امام جمعه‌زاده، سیدجواد و نساج، سمیرا (1392). «سیاست خارجی نسل پنجم رهبری جمهوری خلق چین نسبت به جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه دانش سیاسی، 9(2)، 59-72.
باقی، محمدحسین (1401). «تیان شیا؛ نظم بین‌المللی چین محور». به آدرس: https://donya-e-eqtesad.com5/3917483
چی جی، جانگ (1392). فرهنگ سنتی چین. (علی‌محمد سابقی، مترجم). تهران: مؤسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی.
حسن‌پور، جمیل و سلطانی، فخرالدین (1396). «سیاست خارجی چین و تأثیر‌پذیری آن از اصول و مبانی فکری و زمینه‌های تاریخی». فصلنامه مطالعات سیاسی، 1(38)، 171-194.
دهشیری، محمدرضا؛ قائدی، محمدرضا و حبیبی، سیدمهدی (1399). «تشدید واگرایی آمریکا و چین در عصر پسا کرونا و دلالت‌های آن برای جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 9(33)، 263-293.
ذاکریان، مهدی و حسن‌پور، جمیل (1388). «تأثیر ایدئولوژی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین». فصلنامه مطالعات سیاسی، (6)، 13-32.
رجایی، فرهنگ (1395). تحول اندیشه سیاسی در شرق باستان. تهران: انتشارات قومس.
رضایی، مسعود (1400). «قلمرو دفاعیِ سند همکاری ایران و چین و تفکر راهبردیِ نخبگان چینی». به آدرس:https://www.cmess.ir/Page/View/2021-04-12/4715
رضایی، مسعود (1401). «شش عامل کلیدی که روابط نظامی تهران و پکن را محدود می‌کند؛ موانع پایدار همکاری نظامی ایران و چین». به آدرس: https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/184334
سریع‌القلم، محمود (1390). «مفهوم قدرت و عملکرد سیاست خارجی: مقایسه چین و ایران». فصلنامه روابط خارجی، 3(1)، 49-79.
سلطانی‌نژاد، احمد؛ زهرانی، مصطفی و شاپوری، مهدی (1391). «سیاست چین در مناقشه هسته‌ای ایران و عوامل موثر برآن». فصلنامه مطالعات راهبردی، 15(4)، 143-170.
سلیمانی، فاطمه (1394). استراتژی نظامی جدید چین: ابعاد و پیامدهای منطقه‌ای و بین‌الملل. مرکز پژوهش‌ها مجلس شورای اسلامی: دفتر مطالعات سیاسی (گروه سیاست خارجی)، شماره مسلسل: 14322، 1-19.
شریعتی، شهروز و موسوی، سارا (1400). «کنفوسیوس‌گرایی و دکترین سیاست خارجی چین». فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 14(49)، 1-20.
شریعتی‌نیا، محسن (1389). «رفتار استراتژیک چین در دوران پساجنگ سرد: بدعتی در سنت». فصلنامه راهبرد، 3(56)، 187-221.
شریعتی‌نیا، محسن (1391). «عوامل تعیین‌کننده روابط ایران و چین». فصلنامه روابط خارجی، 4(2)، 179-210.
شفیعی، نوذر و مولایی، لیلا (1395). «تأثیر عوامل ادراکی ـ روانی بر سیاست خارجی چین». فصلنامه سیاست خارجی، 30(4)، 151-168.
شیخ‌الاسلامی، محمدحسن و نوری، حامد (1396). دیپلماسی عمومی. تهران: وزارت امور خارجه.
فلاحی، احسان و امیدی، علی (1399). «تحلیل روابط دوجانبه چین و جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی: شکاف بین انتظارات و واقعیات». فصلنامه دانش سیاسی، 16(2)، 537-562.
قنبرلو، عبدالله (1392). «بنیادهای امنیتی سیاست خارجی چین». فصلنامه مطالعات راهبردی، 2(60)، 125-152.
قنبرلو، عبدالله (1393). «ریشه‌های فرهنگی و ایدئولوژیک سیاست خارجی چین». جستارهای سیاسی معاصر، 5(14)، 125-147.
قوام، عبدالعی و یزدان‌شناس، زکیه (1392). «جست‌وجویی در منابع داخلی رفتار بین‌المللی چین؛ استفاده بهینه از مقدورات داخلی». فصلنامه مطالعات غرب آسیا، 5(2)، 125-160.
متقی، افشین و کامران دستجردی، حسن (1394). «ژئوپلتیک و واقع‌گرایی ـ مورد؛ گفتمان سیاست خارجی چین». فصلنامه جغرافیایی ایران، 45(13). 5-29.
موسوی، محمد (1400). «واکاوی رابطه دیپلماسی عمومی و قدرت نرم در سیاست خارجی کشورها از منظر سازه انگاری». فصلنامه سیاست خارجی، 35(2)، 107-134.
وثوقی، سعید و رضایی، مسعود (1396). «ابعاد و محدودیت‌های روابط نظامی ایران و چین پس از برجام». فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 7(3)، 93-121.
Alons, Gerry (2007). "Predicting a State’s Foreign Policy: State Preferences between-Domestic and International Constraints". Foreign Policy Analysis. 3(3), 211-232.
Al-Tamimi, Nasser (2017). "The Rise of China: Beijing’s core interests and possible Arab repercussions". Contemporary Arab Affairs. 10(4), 596-622.
Backes, Oliver (2019). Cognitive Warfare. Belfer Center for Science and International Affairs, Harvard Kennedy School.
Bozdaglioglu, Yucel (2007). "Constructivism and Identity Formation: an Interactive Approach". Review of International Law and Politics (RILP), 3(11), 121-144.
Callahan, William A. (2004). "National Insecurities: Humilition, Salvation, and Chinese Nationalism". Sage journals, 29(2), 199-218.
CEIC (2021). China Oil Consumption (1965-2021). available at: https://www.ceicdata.com/en/indicator/china/oil-consumption.
Chi-Chao, L. (2017). "History of Chinese Political Thought. History of Chinese Political Thought". London: Routledge. available at: https://doi.org/10.4324/9781315823034.
Currier, C. & Dorraj, M. (2010). "In Arms We Trust: The Economic and Strategic Factors Motivating China-Iran Relations". Journal of Chinese Political Science. 15(1), 49-69.
Fan, H. (2011). "China’s policy options towards Iran". Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia), 5(1), 45-60.
Fassihi, Farnaz, Myers, Steven, Lee, (2020). "Defying US, China and Iran near trade and military partnership". The New York Times. 11(7), Available at: https://www.nytimes.com/2020/07/11/world/asia/china-iran-trade-military-deal.html
Hong, Z. (2014). "China's Dilemma on Iran: between energy security and a responsible rising power". Journal of Contemporary China, 23(87), 408-424.
Johanson, Daiel (2019). "Becoming a 'Responsible Power'?": China's New Role During the JCPOA Negotiations, (E-International Relations website: 2019/04/04), available at: https://www.eir.info/2019/04/04/becoming-a-responsible-power-chinas-new-role-during-the-jcpoa-negotiations.
Leverett, F. & Leverett, H. (2015). "American hegemony (and hubris) The Iranian nuclear issue, and the future of Sino-Iranian relations". The Emerging Middle East–East Asia Nexus (Oxford: Routledge, forthcoming). Penn State Law Research Paper No. 39. Available at: http:ssrn.com/abstract = 2501476 .
Li, M. (2009). Soft Power China’s Emerging Strategy in International Politics. New York: Lexington Books.
Lopes, Dawisson Belém & de Faria, Carlos Aurélio Pimenta & Santos, Manoel (2016). "Foreign Policy Analysis in Latin American democracies: the case for a research protocol". Available at: https://www.scielo.br/j/rbpi/ a/k7KHm5YzGjzXMzdWSJLyL5p/?format=pdf&lang=en.
Mahnken, T. G. (2011). Secrecy and stratagem: Understanding Chinese strategic culture. Double Bay Sydney: Lowy Institute for International Policy.
MARCH, James G. & OLSEN, Johan P. (1998). "The institutional dynamics of international political orders". International organization. 52(4), 943-969.
OEC (2020). "China, The observatory of Economic Complexity". Available at: https://oec.world/en/profile/country/chn/.
Ramo, J.C. (2004). The Beijing Consensus. London: Foreign Policy Center. Available at: https://fpc.org.uk/publications/the-beijing-consensus/.
Reus-Smit, Christian (2001). Constructivism’, Theories of International Relations. Burchill Scott and Andrew Linklater (eds.), New York: Palgrave.
Rozsa, Erzsebet (2020). Deciphering China in the Middle East. European Union Institute for Security Studies.
Sebenius, James K. & Cheng (Jason) Qian (2008). "Cultural Notes on Chinese Negotiating Behavior". Harvard Business School Working Paper. No09-076, (Retrieved February 19, 2014), Available at: www.hbs.edu/faculty/Publication%20Files/09-076.pdf.
Statista Research Department (2023). "Countries with the highest military spending 2022". Available at: https://www.statista.com/statistics/ 262742/countries-with-the-highest-military-spending.
Walt, Stephen M. (2021). "The World Might Want China’s Rules , Washington shouldn’t assume its values are more attractive to others than Beijing’s". Foreign Policy. (May4, 2021), Available at: https://foreignpolicy.com/ 2021/05/04/the-world-might-want-chinas-rules
Yongnian, Zheng (2010). China and International Relations. The Chinese View and the Contribution of Wang Gungwu.
Zhao, Suisheng (2004). Chinese Foreign Policy: Pragmatic an strategic Behavior. Publisher: Routledge.
Zheng, D. E. (2009). China’s Use of Soft Power in The Developing World Strategic Intetions and Implications for The United States. Washington D. C: Central for Strategic & International Study(CSIS).
نشریه «دانش سیاسی»
دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 39
تالیف مقاله
فروردین 1403
صفحه 247-272
  • تاریخ دریافت: 30 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 08 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 شهریور 1402