تأثیر سیاست‌های منطقه‌ای روسیه در غرب آسیا بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران

باقری, محسن; یزدانی, عنایت اله; بصیری, محمدعلی

doi:10.30497/pkn.2024.244558.3067

تأثیر سیاست‌های منطقه‌ای روسیه در غرب آسیا بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی (روابط بین الملل)

نویسندگان

¹ دکتری روابط بین‌الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان ، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

² استاد روابط بین‌‌الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران و استاد دانشکده مطالعات بین‌الملل دانشگاه سون یات سن، چین.

³ دانشیار روابط بین‌‌الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/pkn.2024.244558.3067

چکیده

افزایش حضور روسیه در غرب آسیا طی سال‌های اخیر، نظم و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده است. نوع رویکرد روسیه در این منطقه در قبال سایر بازیگران، سطح و ماهیت تعاملات روسیه و ایران، منافع ایران را در سطوح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تحت تأثیر قرار داده است. از‌این‌رو این مقاله با استفاده از نظریه موازنه قدرت، به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که: سیاست‌های منطقه‌ای روسیه در غرب آسیا چه تأثیری بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مهم‌ترین تأثیرها عبارت‌اند از: کمک به مقابله با تروریسم سلفی تکفیری؛ افزایش عمق راهبردی ایران؛ ارتقای توان بازدارندگی منطقه‌ای ایران؛ تقویت‌محور مقاومت؛ کاهش نفوذ آمریکا و غرب در منطقه؛ تشدید تعاملات راهبردی‌محور روسیه ـ چین و ایران و مقابله‌ آنها با نظم جهانی لیبرال و یک‌جانبه‌گرایی آمریکا.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روابط بین الملل

عنوان مقاله [English]

The Impact of Russia's Regional Policies in West Asia on the National Interests of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

mohsen bagheri ¹
Enayatollah Yazdani ²
Mohammad Ali Basiri ³

¹ Ph.D. of International Relations, Department of Political Science, niversity of Isfahan, Isfahan, I.R.Iran

²  Professor of International Relations, Department Political Sciences, University of Isfahan, Isfahan, I.R.Iran. and Professor of International Relations at School of International Studies, Sun Yat-sen University, Zhuhai, China.

³ Associate Professor of International Relations, Department Political Science, University of Isfahan, Isfahan, Isfahan, I.R.Iran.

چکیده [English]

The increase of Russia's presence in West Asia in recent years has affected regional and international order and security. The Russia's approach in this region towards other players influenced Russia-Iran interactions and Iran's interests at the regional and global levels. This paper aims to address this question: How Russia's regional policies in West Asia have affected Islamic Republic of Iran's national interests? The paper is based on the theory of balance of power. The paper’s findings show that the most important effects of Russia's soft and hard balancing act on Iran's national interests in the region are: Help countering Takfiri Salafi terrorism, increasing Iran's strategic depth, improving Iran's regional deterrence power, strengthening the Axis of Resistance, reducing the influence of America and the West in the region, and intensifying the strategic interactions of Russia-China and Iran and their confrontation with the liberal world order and unilateralism of America.

کلیدواژه‌ها [English]

Axis of Resistance
I.R.Iran
West Asia
Russia
National Interests
International System
Balance of Power Theory
Comprehensive Balance Theory
Regional Order.

مراجع

اسعدی، بهروز و منوری، سیدعلی (1400). «بررسی روابط ایران و روسیه در قرن جدید؛ اتحاد راهبردی یا هم‌سویی منافع». فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 12(4)، 181-210.

اسماعیلی، محمدمهدی (16/4/1402)، «وزیر ارشاد: جریان نخبگی به روابط با روسیه از دریچه منافع ملی نگاه کند». خبرگزاری جمهوری اسلامی، بازیابی شده در تاریخ 31/6/1402، از آدرس: https://www.irna.ir/news/85162629/

باقری، محسن؛ امیدی، علی و یزدانی، عنایت‌اله (1400). «تأثیر محور مقاومت بر عمق استراتژیک ایران». فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 10(2)، 65-92.

باقری، محسن؛ یزدانی، عنایت‌اله و بصیری، محمدعلی. (1402). «منافع ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران در اتحاد موسوم به محور مقاومت». فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، 14(3)، 1-30.

ترابی، قاسم و محمدیان، علی (1394). «تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه از منظر واقع‌گرایی تدافعی». فصلنامه سیاست‌پژوهی، 2(3)، 61-90.

خبرگزاری اسپوتنیک (19/9/2023). «وزیر دفاع روسیه وارد تهران شد». بازیابی شده در تاریخ 31/6/1402 از آدرس: https://spnfa.ir/20230919/%D8%B3%D9%81%D8%B1-

خبرگزاری فارس (28/6/1402). «سرلشکر باقری: سند همکاری‌های نظامی طولانی‌مدت ایران و روسیه در حال تدوین است». بازیابی شده در تاریخ 31/6/1402 از آدرس: https://www.farsnews.ir/news/14020628001045/

خبرگزاری مهر (15/5/1403). در دیدار دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه؛ سرلشکر باقری: روابط ایران و روسیه راهبردی، عمیق و بلندمدت است. بازیابی شده در تاریخ 23/6/1403 از آدرس: https://www.mehrnews.com/news/6187224/

سمیعی اصفهانی، علیرضا و فرهمند، سارا (1401). «جنگ روسیه ـ اوکراین و آینده نظم بین‌المللی». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، 28(118)، 87-113.

طلوعی، هادی و حق‌شناش، محمدجواد (1400). «تحلیل روابط جمهوری اسلامی ایران و سوریه در پرتو موازنه قوا در خاورمیانه». دو فصلنامه دانش سیاسی، 17(1)، 189-214.

قربانی شیخ‌نشین، ارسلان و ابراهیمی، محمد (1401). «تأثیر نگاه هستی‌شناختی به امنیت بر عمق استراتژیک ایران». فصلنامه علوم سیاسی، سال بیست و پنجم، (99)، 37-64.

گرجی علیپور، محمود؛ سیفی، عبدالمجید و روزبهانی، محدثه (1399). «جایگاه جمهوری اسلامی ایران در موازنه‌سازی نرم روسیه در قبال آمریکا». فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 12(42)، 1-15.

گل‌محمدی، ولی و آرم، آرمینا (1402). «منطقه‌ای شدن مداخله قدرت‌های بزرگ و سیاست خاورمیانه‌ای روسیه». فصلنامه پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 11(2)، 367-393.

مصلی‌نژاد، عباس (1401). «راهبرد مقاومت به مثابه چرخش ژئوپلیتیکی ایران در عصر بحران‌های منطقه‌ای». فصلنامه علوم سیاسی، سال بیست و پنجم، (100).

معینی، امین و متقی، ابراهیم (1402). «نظم منطقه‌ای خاورمیانه، بستری برای تبیین سیاست امنیتی ج.ا.ایران». فصلنامه سیاست دفاعی، سال سی و دوم، (123)، 89-108.

یزدانی، عنایت‌الله و شجاع، مرتضی (1386). «ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه و رقابت قدرت‌ها». فصلنامه دانش سیاسی، 3(2)، 85-111.

Alexandrova-Arbatova, Nadia (2015). “Security relations in the Black Sea region: Russia and the West after the Ukrainian crisis”. Southeast European and Black Sea Studies, 15(2), 129-139.

Ardemagni, Eleonora (March 22, 2023). The Iranian Armed Network: Trends and FindingsBlanford, ISPI (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale), Retrieved September 23, 2023, from https://www.ispionline.it/en/publication/the-iranian-armed-network-trends-and-findings-121901

Batrawy, Aya (March, 10, 2023). “Rivals Saudi Arabia and Iran restore ties, with China's help. Here's why it matters”. NPR, Retrieved May 1, 2023, from https://www.npr.org/2023/03/10/1162562242/saudi-arabia-iran-relations-china-analysi

Boussel, Pierre (June, 2023). “The Quds Force in Syria: Combatants, Units, and Actions, CTC SENTINEL, 16(6), Retrieved September 5, 2023, from https://ctc.westpoint.edu/wp-content/uploads/2023/06/CTC-SENTINEL-062023.pdf

Charap, Samuel & Shapiro, Jeremy (2015). “Consequences of a New Cold War”. Survival: Global Politics and Strategy, 57(2), 37-46.

Clarke, Colin & Smyth, Phillip (November 2017). “The Implications of Iran’s Expanding Shi`a Foreign Fighter Network”. Combating Terrorism Center , CTC SENTINEL, 10(10), Retrieved September 9, 2023, from https://ctc.westpoint.edu/wp-content/uploads/2017/11/CTC-Sentinel_Vol10Iss10-18.pdf

Daher, Joseph ( March 22, 2023). The Growth of Hezbollah: The Nexus of Iran’s Influence, , ISPI (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale), Retrieved September 31, 2023, from https://www.ispionline.it/en/publication/the-growth-of-hezbollah-the-nexus-of-irans-influence-121909

Eslami, Mohammad (2022). “Iran’s Drone Supply to Russia and Changing Dynamics of the Ukraine War”. Journal for Peace and Nuclear Disarmament, 5(2), 507-518.

Ferguson, Chaka (2012). “The Strategic Use of Soft Balancing: The Normative Dimensions of the Chinese–Russian ‘Strategic Partnership”. Journal of Strategic Studies, 35(2), 197-222.

Garlauskas, Markus; Webster, Joseph & Verges, Emma C. (May 8, 2023). “China’s support may not be ‘lethal aid,’ but it’s vital to Russia’s aggression in Ukraine”. Atlantic Council, Retrieved May 13, 2023, from https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/chinas-support-may-not-be-lethal-aid-but-its-vital-to-russias-aggression-in-ukraine/

Geranmayeh, Ellie & Grajewski, Nicole (September 6, 2023). “Alone together: How the war in Ukraine shapes the Russian-Iranian relationship”. European Council on Foreign Relations, Retrieved September 8, 2023, from https://ecfr.eu/publication/alone-together-how-the-war-in-ukraine-shapes-the-russian-iranian-relationship

Golkar, Saeid & Aarabi, Kasra (Apri 6, 2023). “The Real Motivation Behind Iran’s Deal With Saudi Arabia”. Foreign Policy, Retrieved May 2, from https://foreignpolicy.com/2023/04/06/iran-saudi-arabia-deal-agreement-china-meeting-beijing/

Khatib, Lina (May 9, 2023). “The Arab League Just Handed Assad a Win, No Strings Attached”. World Politics Review, Retrieved May 14, 2023, from https://www.worldpoliticsreview.com/syria-civil-war-arab-league-assad-regime-refugees-economy/?share=email&messages%5B0%5D=one-time-read-success

Kimmage, Michael & Notte, Hanna (September 1, 2023). “How Russia Globalized the War in Ukraine”. Foreign Affairs, Retrieved March 31, 2024, from https://www.foreignaffairs.com/russian-federation/how-russia-globalized-war-in-ukraine

Nuechterlein, Donalde (1976). National interests and foreign policy: A conceptual framework for analysis and decision-making. British Journal of International Studies, 2(3), 246-266

Papageorgiou, Maria (Mary), Eslami Mohammad and Duarte Paulo Afonso B. Duarte (2023). A ‘Soft’ Balancing Ménage à Trois? China, Iran and Russia Strategic Triangle vis-à-vis US Hegemony. Journal of Asian Security and International Affairs, 10(1), 65-94.

Pape, Robert A. (2015). “Soft Balancing against the United States”. International Security, 30(1), 7-45.

Siddiqui, Fazzur Rahman (January 14, 2016). “Evolution of Syrian Crisis and Analyzing the Role of Russia: A Game Changer”. The Indian Council of World Affairs, Retrieved February 6, 2017, from http://www.icwa.in/pdfs/IB/2014/EvolutionofSyrianCrisisIB14012016.pdf

Stepanova, Ekaterina (2005). “Russia's approach to the fight against terrorism”. in Jakob, Hedenskog, Konnander, Vilhelm, Nygren, Bertil, Oldberg, Ingmar and Pursiainen, Christer, Russia as a Great Power, London: Routledge.

The Moscow Times (November 16, 2015). “Russia Says Hezbollah, Hamas Aren't Terrorist Groups”. Retrieved March 23, 2018, from https://themoscowtimes.com/news/russia-says-hezbollah-hamas-arent-terrorist-groups-50783